طرح جامع قشم
جزیره قشم واقع در تنگه هرمز به موازات سواحل سرزمین مادر، با گسترده ای نزدیک به ۱۵۰۰ کیلو متر مربع- ۱۴۰ کیلومتر درازا و عرض متوسط ۱۱ کیلومتر – نه تنها بزرگترین جزیره خلیج فارس که مساحتی بیشتر، معادل یا کمتر از ۲۲ کشور مستقل جهان دارد و نیز ۵/۲ برابر کشورهایی چون سنگاپور و بحرین است.
سابقه تاریخی قشم به پیش از اسلام می رسد و نام های قشم، کشم، کیش، تنب، سیری و غیره حکایت از توقف طولانی عیلامی ها در این نواحی در سده های پیش از میلاد مسیح دارد. آثار بسیاری از تمدن عیلامی در سواحل خلیج فارس ا ز جمله در بوشهر، خارک و قشم به دست آمده و بقایای آتشکده های زرتشتیان در قشم نشان دهنده وجود پیروان این مذهب در روزگاران پیشین جزیره است .
قشم به علت موقعیت سوق الجیشی خود در همه رویدادها و حوادث و لشکرکشی های تاریخی از عیلامی ها تا اسکندر، از اسکندر تا امویان و عباسیان و از آنها تا پرتغالی ها و انگلیسی ها مقامی شامخ داشته است. آن گونه که در کتاب های تاریخی نگاشته شده است، قشم پیش از اسلام و هم پس از آن دارای رونق و اعتبار تجاری و دریانوردی بسیار بوده است. رونق این جزیره و بنادر و جزایر اطراف آن بیشتر به عصر دیالمه و آل بویه باز می گردد که رفت و آمد کشتی های تجاری از آنجا به سواحل دریاهای چین و هند و نواحی آفریقا تداوم داشته است.
در روزگار کنونی نیز قشم همچنان توانسته است موقعیت ممتاز خود را حفظ کند. همه کشتی های عازم کشورهای حاشیه خلیج فارس می باید از نزدیکی سواحل جنوبی قشم بگذرند و اغلب پروازهای بین المللی شرق و غرب از حریم هوایی این جزیره عبور می کنند .
عمده هدف جمهوری اسلامی ایران از ایجاد منطقه آزاد قشم در سال ۱۳۶۹ استفاده بهینه از موقعیت ممتاز این جزیره برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ اقتصادی صنعتی، تسهیل و توسعه جریان صادرات و واردات، جلب مدیریت علمی و روز جهان، جذب سرمایه و تکنولوژی پیشرفته بوده است. با اعلام محدوده ای به وسعت ۲۰۰ هکتار از بندر عظیم و مجهز شهید رجایی به عنوان منطقه ویژه اقتصادی از سوی دولت و افزوده شدن آن به حریم اختیارات قانونی سازمان منطقه آزاد قشم، این سازمان قادر است فصل جدیدی از ارائه تسهیلات – با استفاده از تجهیزات پیشرفته اسکله شهید رجایی – را در زمینه تخلیه و بار گیری انواع کالا برای کشتی های اقیانوس پیما آغاز کند و امکاناتی مطلوب در تبادل کالا و ترانزیت به بازرگانان عرضه بدارد.
به دلیل وجود ذخایر عظیم زیرزمینی ( نفت و گاز ) و معادن مختلف، همچنین قرار گرفتن در تنگه استراتژیک هرمز، جزیره قشم از موقعیتی کاملاٌ استثنایی برای تبدیل شدن به یک کانون اقتصادی صنعتی موفق و پیشتاز در کشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و حوزه اقیانوس هند به ویژه در خلیج فارس و دریای عمان برخوردار است.

قشم افزون بر ۱۰۰ هزار جمعیت بومی دارد که در ۶۰ آبادی و پنج شهر بزرگ و کوچک ( قشم ، درگهان ، طبل ، رمچاه ، لافت و رمکان ) به سر می برند. عمده فعالیت مردم قشم در زمینه هایی چون صیادی ( ماهی و میگو ) ، لنج سازی ، نخل داری و دادوستد متمرکز است.
شهر قشم در شرقی ترین نقطه جزیره واقع شده و به رغم آن که این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد ، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن ( دید گسترده به جنوب و شمال وشرق، دید به تنگه هرمز ، نزدیکی به بندرعباس و …) از قدیم واجد اهمیت بوده و مهم ترین سکونتگاه جزیره محسوب می شده است. انتخاب قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری- صنعتی نیز بر اهمیت این شهر افزوده است.
به لحاظ آب و هوا جزیره قشم به عنوان بخشی از اقلیم بزرگ ایران کم و بیش تحت تأثیر جریان عمومی آتمسفر به خصوص جریان های سیبری، مدیترانه ای، آتلانتیک، جریانات موسمی اقیانوس هند و بالاخره جریانات عربستان و صحرا بوده و به خصوص با توجه به عرض جغرافیایی کم و مجاورت آن با آب های گرم خلیج فارس، درجه حرارت هوا ی این جزیره همیشه بالای صفر و به طور متوسط ۲۶ درجه سانتی گراد است . برخورداری از یک فصل طولانی و گرم و مرطوب و یک فصل کوتاه و معتدل از ویژگی های عمده آب و هوایی جزیره به شمار می رود. مرتفع ترین نقطه جزیره در کیش کوه ( معروف به بو خو ) است که ۳۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
بارندگی جزیره قشم متاثر از شرایط مدیترانه ای و در عین حال در معرض بارش های موسمی است . به این مفهوم که فصل بارش منطبق بر فصول نسبتاً سردتر سال بوده و فصل خشک مقارن با تابستان است . با این وجود، به علت نفوذ گاه به گاه جریانات فصلی اقیانوس هند ، یک ماکزیمم فرعی ضعیف بارندگی در مرداد ماه که اوج فعالیت این جریان است نیز وجود دارد.
امید آنکه جزیره قشم در فصل جدید حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی خود نماینده ای شایسته برای فرهنگ پویا و اقتصاد و بازرگانی ایران در منطقه باشد و نقشی ارزنده و بر جسته در جهان امروز ایفا کند .
باید ها و نباید ها در طرح جامع قشم
قشم در میان مناطق آزاد کشور ایران از جهاتی دارای وضعیتی استثنایی است. اول آنکه تمثیلی تمام عیار از خود کشور است و از این لحاظ با بندر یا سرزمینی بکر و محدود که تنها مشمول یک اطلاق قانونی ( معافیت های مناطق آزاد ) است، قابل قیاس نیست.
جزیره ای است وسیع با فاصله اندکی از خاک اصلی، دارای تاریخ اجتماعی و فرهنگی پیوسته و مشابه سایر نقاط جمعیتی کشور. قابلیت های انسانی، طبیعی و معدنی آن چشمگیر و مستعد توسعه فراگیر به شمار می رود. این قابلیت ها منحصر به موقعیت جغرافیایی آن یا بخش توریسم یا بخش صنعت و معدن و … نیست بلکه مجموعه آن ها است .
به همین دلیل برنامه ریزی برای آن نیز با سایر مناطق آزاد متفاوت است. به عبارتی برنامه ریزی برای آن مانند برنامه ریزی برای کل کشور است. هر چند که جزیره محدوده یک شهرستان را در بر می گیرد یعنی سرزمین بکر نیست که همه ایده های مدرن مدیریت و توسعه کالبدی را بتوان برای آن تصور نمود. برای رفع این پیچیدگی در سال ۱۹۹۲ میلادی بنا به سفارش منطقه آزاد تازه تأسیس قشم برنامه ریزی برای راهگشایی توسعه علمی آن آغاز شد و این امر به مشاور سوئدی سوئکو واگذار گردید.
رئوس این برنامه در مقابل تغییرات عمومی درکشور و تغییر در مدیریت ها و سیاست به طور مداوم مورد علاقه و بازبینی قرار گرفته است، با این وجود به دلیل بنیادین بودن مباحث آن برای شناخت قابلیت ها و امکانات و موانع همواره می توان به آن مراجعه نمود. آنچه در این میان حائز اهمیت است تحقق یا عدم تحقق الگوها و اعداد و ارقام نیست بلکه متدولوژی جامعی است که برای خواننده قالب های صحیحی را برای درک پیچیدگی ها عرضه می نماید.
در اینجا رئوس کلی یا فلسفه عمومی توسعه از دیدگاه برنامه ریزان مذکور شامل باید ها و نبایدها در بخش ها اجمالاً مطرح می شود.
محیط فرهنگی
توسعه باید به دنبال تعادل اجتماعی در میان مردم قشم و با روشی باشد که حافظ میراث فرهنگی آنهاست . در دورنمای آینده ترکیب گروههای قومی و ملیتهای مختلف پیش بینی شده است که آزادی برای فرهنگهای مختلف بایستی تسهیل شود.
در حالی که بروز برخی از تمایلات فرهنگی ممکن است به عنوان انحراف از نرمهای رایج در ایران شناخته شود، تسهیلات خاص برای سایر ملیتها و یا گروهای قومی و بین المللی ممکن است مجاز شمرده شود.
توسعه انسانی
اختلاف نرخ سواد بین مردم قشم و ایران به طور کلی در مدت ده سال باید حذف شود. آموزش، تربیت و دیگر روابط مربوط به نیروی کار باید فراهم شود. یعنی از طریق تسهیل در استخدام و شرکت اهالی قشم در بخش مدرن اقتصادی ، نرخ بیکاری و تعداد افراد آماده به کار به حداقل رسانده شود .
بیکاری باید به کمتر از نصف سطح فعلی و حدود ۱۰ درصد در پنج سال آینده رسیده و فعالیتهای بازارکارگری باید مورد نظر قرار گیرد . مثلاً ؛ تعداد کارگران زن همسطح با ایران در یک دهه افزایش یابد . سلامت ، بهداشت ، و خدمات مربوط برای اکثریت مردم قشم باید به همان سطح ایران در مدت یک دهه برسد .
بهره برداری و حفاظت منابع طبیعی
میزان بهره برداری از منابع طبیعی غیر قابل جایگزین باید مطابق سیاست دراز مدت ایران برای بهره برداری از چنین منابعی باشد. بهره برداری از منابع طبیعی قابل جایگزین بایستی بر اساس اصل (lndefinite Long-Term Sustainable yield) I.L.T.S.Y باشد .
برای به حداکثر رساندن مقدار ارزش افزوده از بهره برداری منابع طبیعی غیر قابل جایگزین انتخاب بین درخواست و تصویب پروژه با توجه به قیمت خالص برگشتی بایستی انجام شود .
با توجه به ذخیره عظیم گاز طبیعی ، قیمت گذاری گاز طبیعی باید در برگیرنده هزینه نهایی عرضه در دراز مدت بر اساس نرخ واقعی تبدیل ارز، باشد. برای بقیه منابع طبیعی غیر قابل جایگزین مانند نفت، نمک ، آهک و غیره قیمت گذاری همچنین باید امکان کاهش مناسب حق بیمه ( جایزه ) را بدهد .

توسعه اقتصادی
رشد اقتصادی دراز مدت که قابل رقابت با تورم و بیکاری است باید سرفصل موضوعات اقتصادی باشد . موارد اقتصادی تکمیلی شامل ارزش افزوده منابع طبیعی داخلی و تولید ارز توسط صادرات غیر نفتی است .
هدف اصلی باید توزیع در آمد مناسب و متعادل باشد تا از ایجاد اقتصاد دو جانبه متشکل از بخش تجاری سنتی با برگشت کم از یک طرف و بخش مدرن بر درآمد از طرف دیگر اجتناب شود . گام های توسعه اقتصادی و انتخاب پروژه های صنعتی و زیر بنایی بایست دنباله رو اصول مالی و اقتصادی معتبر باشد . در نهایت منطقه آزاد تجاری باید به نحوی عمل کند که سرمایه گذاران انگیزه رقابت با سایر مناطق آزاد تجاری و یا صادراتی جهان را پیدا کنند .
زراعت و کشاورزی
زمینهای موجود و بالقوه برای کشاورزی و زراعت باید از سایر کاربردها بر کنار باشند . علی رغم پیش شرط های کلی نامطلوب برای کشاورزی و زراعت ، باید در حد امکان از پتانسیل موجود با معرفی تکنیکهای مدرن مانند بذر اصلاح شده ، کودها و سموم دفع آفات نباتی ، روشهای گندزدایی و بسته بندی خرما ، بذر افشانی مصنوعی ، خدمات دام پزشکی و غیره که در کلیه موارد دارای افزایش توان تولید تا ۵۰ درصد می باشد ، بهره برداری کرد . کشت و صنعت ، ارزش فرآورده های کشاورزی را می افزایند ، مثلاً مرغداریها و دامداریها باید بهبود یابند.
شیلات
برای نگهداری سطح پایدار صید همه گونه ها که از حد اکثر بازده موجود در دراز مدت فراتر نرود، باید تلاش شود . این اندازه باید با حداکثر فعالیت ماهیگیری موجود جمعیت قشم سنجیده شود . افزایش صید ماهی های ساردین باید توسط ترویج روش های جدید ماهی گیری ارزیابی شود. تأسیس ناوگان ماهیگیری در جزیره قشم در جهت بهره برداری از ذخائر عظیم مزوپلاژیک دریای عمان نیز باید ترویج شود.
صنعت
توسعه صنعتی باید روی فرآیندهای بالا دست و میانی، منابع طبیعی داخلی انبوه و کم هزینه، با استفاده از چنین منابع طبیعی در صنایع انرژی بر متمرکز شود.
صنایعی که از موقعیت جغرافیایی راهبردی جزیره قشم به عنوان دروازه ای به ایران، خلیج فارس و کشور های شوروی سابق سود می برند ، بایستی ارتقاء پیدا کنند .
صنایعی که با زنجیره قوی به سرزمین اصلی متصلند بایستی تشویق شوند . صنایع با جهت گیری صادرات نیز باید تشویق شوند .
صنایعی که ممکن است به کسب تکنولوژی خارجی و یا دستیابی به بازارهای شبکه بین المللی تمایل دارند باید ترغیب شوند . صنایعی که قرار است تأسیس شود باید از نظر مالی و اقتصادی قابل اجراء باشند .
شرایط مطلوب برای سمت گیری فعالیتهای تجاری باید ایجاد شود تا موجب جذب سرمایه گذاران خارجی شده و بدینوسیله نشان دهد که ایران با سیاستهای جدید اقتصادی ، یک کشور جاذب برای مهمانان خارجی است می توان در آن سرمایه گذاری کرد . در این خصوص به سرمایه گذاریها ی بخش خصوصی بایستی ارجحیت داده شود . از سرمایه گذاری های مستقیم خارجی ترجیحاً مشترک شرکا ایرانی باید استقبال کرد . انتقال تکنولوژی از قشم به ایران به تشویق الحاق شرکتهای ایرانی و خارجی و فراهم سازی مواد خام از ایران و کاربرد دانش فنی ایرانیها در طرح های صنعتی باید ارتقا یابد.
بخش خدمات
ایجاد مؤسسات خدمات حرفه ای در زمینه هایی مانند بیمه ، موضوعات قانونی ، تبلیغات ، خدمات مشاوره حمل بار ، کشتیرانی ، تعمیرات ، انبار ، حمل و نقل ، عمده فروشی ، و خرده فروشی و غیره بایستی ترویج پیدا کند تا امر توسعه منطقه آزاد قشم تسهیل یابد .
ایجاد تهسیلات بانکی در قشم که منجر به شناخته شدن جزیره قشم به عنوان یک مرکز مبادله مالی در ناحیه خواهد شد نیز باید تأکید شود .
توسعه توریسم
با توجه به زیبایی قسمتهایی از جزیره قشم و پتانسیلهای جاذبی که با امکانات معافیت گمرکی ایجاد شده است ، تسهیلاتی مانند هتل ، رستوران ، اماکن ورزشی و سایر وسایل تفریحی به منظور توسعه توریسم در قشم باید تأسیس شود .
توریسم می تواند منبع مهم در آمد و فرصتهای شغلی در جزیره به ویژه در کوتاه مدت و میان مدت باشد .
توسعه زیر بنایی
توسعه زیر بنایی متضمن تهیه و ایجاد سرویسهای با کیفیت بالا برای صنایع و ساکنان در سطوح همسان در نواحی قدیمی و جدید است .
با توجه به بعد مسافت و سطح پایین خدمات ، در حال حاضر جذب سرمایه گذاری اقتصادی نیازمند پیشرفت سریع است . تحقق سرمایه گذاری زیربنایی متضمن بهینه کردن کاربرد تسهیلات و اجتناب از هزینه های بیش از ظرفیت و ایجاد خدمات با قیمتهای قابل رقابت بر پایه بر گشت کامل هزینه می باشد .
سرمایه گذاران خصوصی بایستی به شرکت در کارهای زیربنایی و اجرای آنها تشویق شوند . با توجه به تسهیلات حمل و نقل ، سرمایه گذاری کافی و خدمات مناسب مد نظر گرفته شود . ترافیک منظم هوایی برای ارائه خدمات در فاصله های دور مورد نیاز است . حمل و نقل دریایی برای کالا و مسافر باید پیشرفت کند و حمل و نقل عمومی در جزیره ایجاد شود . اجراء پروژه پل خلیج فارس زمانی که از نظر مالی و اقتصادی امکانات آن فراهم شد باید ترغیب شود .
توسعه جوامع
ساختار جوامع موجود و محلات باید با برنامه توسعه جزیره قشم مطابقت نماید . خانه سازی باید ترغیت گردد به طوری که از کمبود مسکن در جزیره جلوگیری کند . توسعه جوامع باید با دور نمای خلق یکپارچگی در کل جزیره و استفاده عموم از تسهیلات صورت گیرد و همزمان با ایجاد ساختارهای اجتماعی به آن توجه شود . در روند توسعه ، مناطق موجود باید از همان تسهیلات مناطق جدید برخوردار شوند .
برای ساکنان مهاجر باید شرایط اجتماعی مورد نیاز و تسهیلات فرهنگی – آموزشی مناسب فراهم شود . این امر ممکن است از طریق ایجاد یک مدرسه بین المللی در مجاورت چند محله و یا سایر اقدامات انجام پذیرد .
کاربری زمین
کاربری زمین به منظور توسعه جوامع و صنعت باید متضمن حفظ و تقویت سیمای طبیعی و مصنوع منطقه بوده و بنابراین به زمینهای مساعد کشاورزی تعدی نشود .
توسعه ، خصوصاً توسعه جوامع ، باید با توجه به مقیاس ، مواد ، رنگها ، و ایجاد هویت هماهنگ با سیمای طبیعی و مصنوع محیط باشد . همچنین توسعه بایستی در مقیاس متعادل و هماهنگ با ویژگیهای محیطی صورت گیرد .
ساختار روستاهای موجود باید حفظ و تقویت شود اگر چه به دلائل مختلف ممکن است تعدادی از روستاها سریعتر از دیگران برای رشد ، برنامه ریزی شوند .
تدارک تسهیلات خدماتی در هماهنگی کامل با توسعه خانه سازی باید مورد نظر باشد تا تمام روستاها و شهرها تجهیز شده و بدینوسیله برای سکونت مورد توجه قرار گیرند .
حفاظت محیط زیست
توسعه منطقی صنایع و تأسیسات زیر بنایی باید هماهنگ با توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی باشد تا وضعیت اقتصادی و امکانات رفاهی ساکنین جزیره قشم و کل کشور را ارتقاء دهد .
توسعه اقتصادی نباید از ظرفیتهای محیطی قابل احیاء تجاوز نماید . در مواردی که تجاوز به محیط طبیعی در اثر توسعه مورد نظر غیر قابل اجتناب است ، منافع اقتصادی و اجتماعی باید به دقت در برابر چنین ضربه های منفی بر محیط زیست سنجیده شود .
مزیت های جزیره قشم

جزیره قشم را می توان با نگاهی احساسی و برآمده از پیوندهای عاطفی تعریف کرد و به تمجید مزیت های متنوع آن پرداخت. کمااینکه چه بسیار هنرمندان قلمرو هفت هنر به شدت تحت تأثیر جادوی اقلیم و جذابیت های فرهنگی آن قرار گرفته و به شیواترین قلم به وصف این جزیره به راستی زیبا و متفاوت از هر جای دیگر پرداختند .
اما ، حقیقتاً مزیت های جزیره قشم ، بر اساس پتانسیل های واقعی آن چیست و برنامه های توسعه جزیره می باید بر چه مبناهایی طراحی شود ؟
پتانسیل های ویژه قشم
جدا از پتانسیل های اقتصادی – طبیعی – جغرافیایی جزیره قشم ، بعضی پتانسیل های ویژه و پنهان و پوشیده از چشم نیز در این جزیره وجود دارند که باید آنها را در معادله مزیت های جزیره و آماده سازی آن برای تبدیل به یک سکوی صادراتی و کسب مکان شایسته در بازارهای منطقه ای وارد کرد .
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی و دوری از نواحی بحران زا
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی در همه جا و به ویژه در مناطق آزاد از مهمترین پیش زمینه های فعالیت های اقتصادی و تجاری به شمار می رود . منطقه آزاد قشم به قدر کافی از مناطق خطر پذیر شرقی ، غربی و یا شمال شرقی کشور دور است و از ناحیه همسایگان خود نیز در معرض خطر جدی قرار ندارد . گواینکه جنگ تجاوزکارانه عراق با ایران و یا تهاجم به کویت و اشغال آن از سوی عراق ، دیر گاهی آب های خلیج فارس را خطر آمیز کرده و ریسک اقتصادی آن را بالا برده بود ، اما به هر حال جزیره قشم در مقایسه با دیگر مناطق آزاد کشورهای جنوبی این خلیج از امتیاز کمتری برخوردار نبوده و نیست . دوری جزیره قشم از نواحی بحران زا را می توان به عنوان عامل ژئواستراتژیک جزیره نام برد .
سابقه مکانی از دیدگاه تجارت
گفته می شود که حدود یک سوم از حجم جریان تجاری خلیج فارس به ایران ، از گذرگاه قشم عبور می کند . وجود نهادها و تأسیسات تجاری سنتی در قشم ( نظیر : سفاین موجود برای حمل و نقل بار و مسافر ) ، وجود مناسبات بده و بستان با کرانه جنوبی خلیج فارس و داخل کشور از طریق این نهادها و تأسیسات و وجود سرمایه گذاران بومی که به امر تجارت در این سرزمین اشتغال دارند ، همگی عامل عمده در ایجاد سابقه مکانی ویژه و کسب موقعیت تجاری درجه اول برای جزیره قشم در مقایسه با سایر بنادر و مناطق ایران بوده و هست . افرادی که با توان مالی بالا به اقتصاد تجاری سنتی در جزیره تعلق دارند ، در استان های همجوار – نظیر استان هرمزگان یا استان بوشهر – به ندرت یافت می شوند . البته استان بوشهر از دیر باز وضعیتی مشابه قشم داشت و حتی در خلیج فارس در زمینه تجارت حرف اول را می زد .اما ، اکنون به دلایل مختلف چنین نیست .
بدیهی است که وضعیت اقتصادی تجاری سنتی یک گام به لحاظ نهاد سازی جلوتر از نقاطی است که فاقد این قابلیت هستند و نکته آن است که این وضعیت را می توان با برنامه ریزی و اندکی تلاش به وضعیت نوین تجاری تبدیل کرد .
علاوه بر این ، استقرار جزیره قشم در گلوگاه خلیج فارس ، موقعیت خاصی را از حیث دسترسی آن به مسیرهای اصلی ارتباطی منطقه ای – بین المللی به وجود آورده است که به آن ژئواکونومیک می گویند . این عامل در جریان رشد و توسعه، از عوامل اصلی به شمار رفته و کشورها و باید تصریح کرد مناطق معدودی در جهان وجود دارند که حامل این مزیت باشند .
موقعیت تجاری ، از این حیث قابل توجه شناخته می شود که می تواند به عنوان نیروی محرکه اولیه و پل ارتباطی ، زیر بناهای مالی و فیزیکی مورد نیاز برای استمرار امر توسعه را به وجود آورده و منطقه را در مسیر رشد پایدار قرار دهد . این موقعیت تجاری را در ادبیات توسعه به عنوان مراکز میانجی ( Enterport Trade Intermediaty ) تعریف کرده اند و لازم است اشاره کنیم که مناطق آزاد تجاری موفق – جهان نظیر سنگاپور و یا هنگ کنگ و غیره – از این مرحله عبور کرده اند .
وجود نهادها و آیین اجتماعی
جمعیت بومی جزیره قشم ، به بیش از حدود ۱۰۰ هزار نفر می رسد که مزیتی است بسیار مهم نسبت به دیگر مناطق آزاد ایران . این جمعیت ، در عبور از تاریخ ، مراکز جمعیتی شهری و روستایی را تأسیس کرده و رسوم و آیین های ویژه خود را ایجاد و حفظ کرده و توسعه داده اند . فرهنگ بومی جزیره در شاخص های متنوعی تجلی یافته است هچون :
• معماری آن ( نظیر بادگیرهای روستای لافت ) ، * مسجد های تاریخی ( نظیر : کمالیه و هلر ، با آن گنبدهای غریب و پرشکوه ) ،
• صنایع بومی کوچک و بزرگ ( نظیر لنج سازی ، پارچه بافی ، زری دوزی ، درودگری و … ) ،
• مراسم مردمی ( نظیر جشن نخل و جشن ماهی ) ،
• مراسم بسیار جذاب عروسی و حجله سازی و به خصوص موسیقی ابتدایی ولی جذاب ، عرفانی ، رویا انگیز و هم آلود آن .
• و ، چه بسیار آداب و رسوم ، آیین ها ، نهادها ، و فولکلور جزیره که باید به خوبی باز شناخته شده و مبنایی برای یک برنامه ریزی جهانگردی و جلب توریست بین المللی قرار گیرند .
چگونه است که شمار بسیاری توریست از اقصی نقاط دنیا در ماهی از سال به شهر قونیه در ترکیه می روند تا سماع پریشان درویشان را سیاحت کنند ، ولی نتوانند به قشم بیایند و در زیر سایه نخل ها و زمین ماسه ای آن در مراسمی بومی سنتی اصیل که در صدای طبل و دهل و موسیقی خاص آن پیچیده می شود ، نظاره گر نباشند و جادوی مشرق زمین را نشنوند و در شور و حال وصف ناشدنی آن از خود بی خود نشوند ؟
پایین بودن هزینه زندگی
پایین بودن هزینه کالا ها و خدمات چه در شاخص های عمده فروشی و چه در شاخص های خرده فروشی ، یکی دیگر از مزیت های جزیره قشم است که باید به شدت حفاظت شود . همین مزیت است که در نهایت ، هزینه تولید را پایین نگه می دارد و توان رقابتی برای کالاهای صادراتی جزیره به وجود خواهد آورد .
هم اکنون ، در حوزهای پایین دستی خلیج فارس – یعنی امارات متحده عربی و دیگر شیخ نشین ها – هزینه تولید در سطح بالایی قرار دارد و به محدودیت سرمایه گذاری ها منجر شده است . در همین جاست که ما باید بتوانیم کم و کاستی های خود را در زمینه ساختارهای زیر بنایی با پایین نگه داشتن هزینه تولید جبران کنیم و سرمایه گذاری ها را جلب نماییم . البته ، در روند جبری افزایش قیمت ها در سطح کشور ، هزینه تولید خواه نا خواه بالا خواهد رفت . اما ، نکته این است که چگونه قیمت تعادلی را حفظ کنیم . حفظ قیمت تعادلی ، به تصمیم های مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم بر می گردد که باید از طریق اطلاعات حساب های منطقه ای مورد بررسی مداوم قرار گیرد .

امكانات زيربنايي
مخابرات
راه‎اندازي شبكه كابل‎هاي نوري و اقدامات فني لازم براي ايجاد شبكه ۵۰۰ شماره‎اي شهرك تولا و شبكه مخابراتي ۲۰۰۰ شماره‎اي شهرك‎هاي مسكوني و راه‎اندازي شبكه سراسري تلفن همراه در جزيره، ايجاد مركز ۳۰۰ شماره‎اي فرودگاه قشم، ايجاد مركز ۴۰۰ شماره‎اي مناطق مسكوني و تجاري شهر قشم، در دست اجراء است. بخشي از شبكه‎هاي يادشده هم‎اكنون در حال بهره‎ برداري است.
برق
اتصال به شبكه برق سراسري كشور و اجراي طرح‎هاي زير، برق‎رساني به كليه نقاط جزيره را تأمين مي‎كند:
• احداث خطوط انتقال نيرو در سراسر جزيره قشم
• ايجاد يك پست برق ۶۳/۲۳۰ كيلوولت
• ايجاد ۸۵ كيلومتر خط فشار قوي ۶۳ كيلوولت دو مداره
• ايجاد ۵۵ كيلومتر خط فشار ضعيف ۴۰۰ ولت
• افزايش ظرفيت نصب شده از ۱۰.۰۰۰ كيلوولت آمپر به ۹۰.۰۰۰ كيلوولت آمپر
• طرح احداث نيروگاه ۱۶۵ مگاواتي
• بهبود كيفي شبكه
• احداث پست‎هاي جديد براي برق‎رساني به شهرك‎هاي صنعتي
آب
آب مورد نياز براي مصارف آشاميدني، صنعتي، كشاورزي و غيره از طريق تأسيسات زير تأمين مي‎شود:
• احداث چندين دستگاه آب شيرين‎كن در منطقه با ظرفيت اسمي ۷.۰۰۰ مترمكعب در روز
• ايجاد شبكه آب‎رساني با همكاري سازمان آب منطقه‎اي هرمزگان در بافت قديمي و جديد شهر قشم
• احداث سدهاي خاكي و بتني
• ايجاد سيستم آبياري قطره‎اي
سد سازي
چندين سد خاكي و بتني براي استفاده از آب ‎هاي جاري جزيره و نيز بهره‎برداري از آب‎هاي پشت سد براي مصارف كشاورزي و ساير مصارف احداث شده است:
• سد پی پشت
• سد سیماب
• سد خالصی ۱ و ۲
• سد هرمز ۱ و ۲ و ۳ و ۴
• سد خاکدان ۱و ۲و ۳
• سد دیرستان
• سد گورزین احداث و مورد بهره‎برداري قرار گرفته‎اند.

فرودگاه
فرودگاه بين‎الملي قشم مجهز به باند ۵ كيلومتري، ساختمان برج مراقبت، ترمينال‎هاي مسافري، ساختمان آتش‎نشاني و ايمني، احداث حدود ۲۰.۰۰۰ مترمربع ساختمان اداري، ايجاد تأسيسات سوخت‎رساني به هواپيماهاي داخلي و خارجي و جايگاه بنزين‎گيري خودرو، از جمله فرودگاه‎هاي مجهز كشور به شمار مي‎رود. در سال ۱۳۷۳ مورد بهره برداری قرار گرفته است و همه روزه پرواز های داخلی و خارجی در آن برقرار است.
جاده‎هاي ارتباطي
با احداث بيش از ۷۰۰ كيلومتر جاده ارتباطي و حدود ۲۵ کیلومتر بزرگراه پيرامون جزيره و اتصالات شمالي – جنوبي، راه‎هاي دسترسي به تمام نقاط جزيره امكان‎پذير شده است.
پل خليج فارس
احداث پل خليج فارس در کرانه شمالی جزيره بين دو نقطه – يکی بندر پهل در سمت استان هرمزگان و ديگری بندر لافت قديم در سمت جزيره قشم (که خاک جزيره به خاک سرزمين اصلی نزديک شده و به ۱۸۰۰ متر می رسد) – در نظر گرفته شده است. مطالعات فاز يک و دو پل به اتمام رسيده. طبق برآوردهای مهندس مشاور، هزينه احداث اين پل به حدود يکصد ميليون دلار بالغ می شود. اين پل ، دارای خطوط ريلی و جاده ای خواهد بود. به خصوص خطوط ريلی آن از اين نظر واجد اهميت است که اسکله کاوه را به راه آهن سرتاسری بندر عباس – ترکمنستان وصل کرده و جريان عبور کالا به کشورهای CIS را تسهيل خواهد کرد.
اسکله کاوه
اسکله کاوه که فاز اول آن با قابليت پهلودهی شناورهايی با ظرفيت ۴۰ هزار تن اخيراً به بهره برداری رسيده است، به علت جريان های آبی مساعد و کرانه بسيار عميق آن (۲۰ متر)، قابليت پهلو دهی شناورهای تا يکصد هزار تن را داراست. لازم است متذکر شويم اين ويژگی در سرتاسر کرانه جنوبی ايران وجود ندارد. بديهی است با بهره برداری کامل از اين اسکله، شناورهای بزرگ – نظير پاناماکس – امکان پهلوگيری مستقيم در اسکله های ايران را خواهند يافت. اين بدان معنی است که شاخص L.D.F در کرانه های ايران، هم در سمت واردات و هم در صادرات، به سطح بالايی گام گذارده و سطح جديدی از اقتصاد حمل و نقل دريايی را برای کشور به وجود خواهد آورد.
لنگرگاه كشتي‎ها
بنادر:
• بندر بهمن
• بندر درگهان
اسكله ‎هاي پهلوگيري:
• اسکله شرکت نفت
• اسکله فجر
• اسکله درگهان
• اسکله پایانه نفتی لافت
• اسکله مسافربری لافت
• اسکله ماهیگیری سهیلی
• اسکله طبل
• اسکله جدید با سعیدو
• اسکله قدیمی با سعیدو
• اسکله سلخ
• اسکله ماهیگیری و مسافری کندالو
• اسکله رمچاه
• اسکله شهید ذاکری
• بندرگاه گوران
• بندرگاه چاهو شرقی
همچنين احداث و توسعه اسكله‎هاي لافت، هامون، سنگي، فجر، درگهان، احداث اسكله بزرگ كاوه براي كشتي‎هاي ۱۰.۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰ تن (در دست احداث) و طراحي احداث چندين اسكله بزرگ و كوچك در جزيره. ارتباطات دريايي و ظرفيت تخليه و بارگيري كالاهاي سبك و سنگين را در جزيره افزايش مي‎دهد.
انبار
• انبار سازمان منطقه آزاد قشم (۲ سوله)
• انبار بازرگاني (۲ سوله)
• انبار آب وبرق (۱ سوله)
• انبار غذايي گمرك (۱ سوله)
• انبارهاي بازرگاني عمومي (۴ سوله)
سردخانه‎ها
• سردخانه شيلات قشم
• سردخانه بندربهمن (قشم)
• سردخانه شيلات سلخ
شهرک های صنعتی
• شهرک صنعتی طولا
• شهرک صنعتی کاوه
• شهرک صنعتی سوزا
• شهرک صنعتی الوند
واحدهاي مسكوني
احداث شهرك‎هاي مسكوني شامل بيش از ۷ هزار واحد مسكوني توسط بخش خصوصي، احداث چندين مجتمع و شهرك مسكوني توسط سازمان منطقه آزاد قشم (۲۰۰ واحد مسكوني و ۱۵۰ واحد مسكوني در دست احداث) سكونت‎گاه‎هاي مورد نياز را دراين مرحله از توسعه منطقه آزاد قشم تأمين مي‎كند. شهرك‎هاي مسكوني قشم عبارتند از:
• شهرك نريمان
• شهرك سام
• شهرك زال
• شهرك بوستان
• شهرك تولا
• شهرك گلستان
• شهرك بهارستان
• شهرك دلگشا
• دهكده ساحلي
مجتمع های تجاری- تفریحی
• مجتمع تجاری – تفریحی سیتی سنتر ۱
• مجتمع تجاری – تفریحی – مسکونی سیتی سنتر ۲
• مجتمع تجاری-اداری الماس
• مجتمع بین المللی تجاری-اداری میلاد
• مجتمع بین المللی تجاری- تفریحی معراج
مراكز درماني
• بيمارستان فاطمه زهرا(س)
• بيمارستان خليج فارس
• مركز درماني درگهان
• مركز درماني رمكان
• مركز درماني طبل
• مركز درماني دولاب
• مركز درماني سوزا
• مركز درماني لافت
مراكز دانشگاهي و علمی – تحقیقاتی
• مرکز بین المللی رشد قشم
• پارک زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• واحد نظارت بر ضوابط بهداشت انسانی و استاندارد قشم
• واحد تاکسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همکاری مشترک با دانشگاه کارلتون کانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

سرمایه گذاری در قشم
مزاياي سرمايه گذاري
علاوه بر استعدادهاي طبيعي و نيروي انساني ارزان وموقعيت جغرافيايي منحصر به فرد اين جزيره، سرمايه گذاری در قشم داراي مزاياي ويژه‎اي است:
تسهيلات قانوني:
• معافيت مالياتي ۲۰ ساله
• آزادي مشاركت سرمايه گذاری خارجي تا سقف ۱۰۰%
• معافيت از پرداخت هرگونه حقوق گمركي و سود بازرگاني براي واردات مواد اوليه،. ماشين‎آلات و قطعات يدكي جهت توليدكنندگان
• معافيت گمركي براي ورود كالاهاي ساخته شده در منطقه آزاد به داخل كشور به ميزان ارزش‎افزوده
• صدور ويزا براي خارجيان در مبادي ورودي منطقه آزاد قشم
• آزادي كامل ورود و خروج سرمايه
• فروش و اجاره زمين به سرمايه گذاران داخلي و اجاره زمين به سرمايه گذاران خارجي
• مقررات ساده و مناسب نيروي كار
• تضمين كامل سرمايه خارجي و سود حاصل از آن
• امكان ورود ماشين‎آلات خط توليد و جايگزين كردن آن‎ها با تكنولوژي روز
• سهولت تأمين مواد اوليه خارجي
سرمایه گذاری صنعتی
پس از اخذ مجوز سرمايه گذاری از نوع صنعتي و ثبت شركت در مركز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم، فعاليت‎‎هاي صنعتي طي مراحل زير صورت مي‎گيرد:
مرحله موضوع محل مراجعه
۱ جانمايي زمين و تنظيم قرارداد اجاره و يا فروش زمين مديريت صنايع
۲ احداث سوله براساس ضوابط وشرايط ساخت‎وساز در شهرك‎هاي صنعتي بخش ساختمان مديريت صنايع
۳ خريد انشعاب برق و خط تلفن با هماهنگي مديريت صنايع از شركت آب و برق و تأسيسات قشم
۴ دريافت كارت بازرگاني از نوع صنعتي مديريت بازرگاني
۵ ورود ماشين‎آلات و تجهيزات كارگاه بدون پرداخت عوارض مديريت بازرگاني با هماهنگي مديريت صنايع
۶ ورود مواد اوليه از خارج و يا داخل بدون پرداخت عوارض مديريت بازرگاني با هماهنگي مديريت صنايع
۷ معرفي كالا جهت تعيين ميزان ارزش‎افزوده كميسيون ارزش‎افزوده با هماهنگي صنايع
۸ دستيابي به ارزش نهايي توليد و اخذ مجوز بهره‎برداري مديريت صنايع
مقررات فعايت‎هاي صنعتي :
۱- مراحل اداري واردات ماشين‎آلات و تجهيزات و مواد اوليه واحدهاي صنعتي:
الف – ارائه پيش فاكتور خريد Invoice به مديريت امور صنايع و دريافت موافقت مديريت امور بازرگاني.
ب – دريافت اسناد اعتباري به ميزان عوارض تجاري اقلام وارداتي هنگام تشكيل پرونده‎ براي واردات.
ج – تطبيق اقلام وارداتي با اقلام مندرج در پروفرماي تأييد شده توسط نماينده مديريت صنايع.
د – دريافت اسناد اعتباري به درخواست متقاضي و تأييد مديريت امور صنايع پس از ترخيص و نصب ماشين‎آلات و تجهيزات و يا به‎كارگيري و مصرف مواد اوليه و مونتاژ قطعات منفصله.
۲ – اقدامات ضروري از زمان دريافت مجوز سرمايه گذاری تا شروع توليد محصولات:
الف – در صورت دريافت مجوز سرمايه گذاری به نام شركت در شرف تأسيس، شركت به ثبت رسانده مي‎شود.
ب – همزمان با ثبت شركت مدارك مورد نياز براي صدور كارت بازرگاني در منطقه آزاد قشم تهيه مي‎شود.
ج – پس از ثبت شركت و پلمپ دفاتر جهت دريافت كد اقتصادي به اداره امور اقتصادي و دارايي قشم مراجعه و درخواست كد مي‎شود.
لازم به ذكر است كه كد اقتصادي به نام شركت ثبت شده در قشم خواهد بود و هرگونه استفاده از كد اقتصادي در زمينه موضوع فعاليت شركت نيز معاف از ماليات مي‎باشد.
د – با دريافت كد اقتصادي، براي ارائه مدارك و دريافت كارت بازرگاني به اتاق بازرگاني و صنايع و معاون شعبه بندرعباس مراجعه شود. گفتني است كه كد اقتصادي نيز به دليل فعاليت در حوزه منطقه آزاد قشم، معافيت مالياتي به دنبال خواهد داشت.
۳-روش‎هاي قانوني انتقال محصولات توليد شده به ساير نقاط كشور:
چندين روش براي انتقال محصولات به داخل كشور وجود دارد:
الف – از طريق گمرك مسافري (درصورتي كه در ليست كالاي همراه مسافر گمرك قشم، قيد شده باشد).
ب – بر اساس مصوبه ۲۹۸۱ د رصورتي‎كه محصول مواد و قطعات اوليه يا تجهيزات مورد نياز واحد توليدي در داخل كشور باشد.
ج – متناسب با سهم ارزش‎افزوده توليدات كه پس از درخواست و ارسال مدارك به كميسيون تعيين ارزش‎افزوده مستقر در دبيرخانه شوراي‎عالي مناطق آزاد، سهم ارزش‎افزوده در آن كميسيون تعيين مي‎شود و واحد توليدي مي‎تواند توليدات خود را (پس از پرداخت حقوق و عوارض گمركي مواد اوليه خارجي) به داخل كشور منتقل نمايد.
۴ – مدارك مورد نياز جهت تكميل اسناد ارزش‎افزوده از سوي متقاضي
الف – جدول تكميل شده ارزش افزوده كه متقاضي پس از توجيه بايستي تكميل نمايد.
ب – پروانه كاپوتاژ براي ماشين‎آلات و تجهيزات تأمين شده از داخل كشور و مواد اوليه و قطعات وارد شده از داخل كشور.
۵ – چگونگي انتقال توليدات به ساير نقاط كشور بعد از دريافت اعلام نظر كمسيون تعيين درصد ارزش افزوده:
الف – با شروع توليد و آماده شدن محصولات، متقاضي درخواست اعلام آمار توليد را به مديريت امور صنايع ارائه مي‎كند.
ب – پس از بازديد نمايند صنايع از محصولات توليد شده، آمار توليد براي اولين مرحله توليد به دبيرخانه شوراي‎عالي مناطق آزاد تجاري صنعتي اعلام مي‎شود كه در اين حالت دبيرخانه، آمار فوق را همراه جداول ارزش‎افزوده و اعلام نظر كميسيون درباره درصد ارزش‎افزوده به دفتر امور واردات گمرك ايران ارسال مي‎كند. دفتر امور واردات گمرك ايران نيز مكاتبات نامبرده را به حوزه نظارت گمركات هرمزگان ارسال كرده و از مراحل دوم توليد به بعد، آمار توليد فقط به حوزه نظارت گمركات هرمزگان اعلام مي‎شود.
ج – با موافقت آمار توليد، حوزه نظارت گمركات هرمزگان نماينده‎اي جهت بازديد به محل كارگاه اعزام مي‎كند و با تأييد آمار، طي مكاتبه‎اي با گمرك قشم موافقت خود را با ترخيص بخشي از توليدات به ميزان درصد ارزش‎افزوده اعلام مي‎كند.
د – در گمرك قشم با تكميل اظهارنامه گمركي و پرداخت عوارض گمركي و سود بازرگاني اجزاي وارداتي توليدات، پروانه سبز گمركي براي ترخيص از گمرك صادر مي‎شود.
ه – طي مكاتبه امور صنايع شهرك‎هاي صنعتي با مديريت امور بازرگاني برگه ثبت صدور كالا و سپس مانيفيست حمل كالا صادر مي‎گردد.
۶ – مراحل تهيه و صدور مجوز بهره‎برداري يك واحد صنعتي:
يك واحد توليدي، پس از مرحله آزمايشي، مجوز بهره‎برداري دريافت خواهد كرد. اين مجوز بر اساس مجوز فعاليت سرمايه گذاری و ظرفيت توليد هر محصول صادرمي‎شود. واحد صنعتي از تاريخ صدور مجوز بهره‎برداري به مدت ۱۵ سال مشمول معافيت از ماليات خواهد بود.
۷ – چگونگي بهره‎برداري از مزاياي كارنامه توليد:
مراجعه به دپارتمان نظارت برتوليد و بهره‎برداري در مديريت صنايع، تكميل اطلاعات در خواستي و دريافت كارنامه توليد و تحويل آن. پس از تأييد، امكان انتقال محصولات توليدي به ميزان سهم ارزش‎افزوده و ظرفيت توليد سالانه در هر زمان از سال امكان‎پذير مي‎باشد.
۸ – ميزان ونوع وثيقه مورد نياز براي بردن محصولات به داخل كشور بر اساس كارنامه توليد:
ميزان وثيقه مورد نياز به ميزان ارزش تعدادي از محصول است كه بيش‎تر از سهم ارزش‎افزوده منتقل ‎مي‎‎‎شود. نوع وثيقه قابل قبول نيز چك، سفته، ضمانت بانكي و يا پول نقد ‎مي‎‎‎باشد.
۹ – چگونگي محاسبة ميزان سهم ارزش‎افزوده:
ميزان سهم ارزش‎افزوده از دو بخش زير تشكيل شده است:
الف– ميزان ارزش‎افزوده
ب- نسبت مواد اوليه ‎تأمين‎‎‎ شده از داخل كشور
ميزان درصد ارزش‎افزوده، اختلاف بين “قيمت تمام شده محصول توليد شده با مواد و قطعات اوليه مصرفي” تقسيم بر “قيمت تمام شده محصول” است. قيمت تمام شده محصول در اين‎جا قيمت محصول مشابه خارجي در نظر گرفته ‎مي‎‎‎شود. اين درصد با درصد نسبت “ارزش مواد اوليه ‎تأمين‎‎‎ شده از داخل كشور به ارزش كل مواد و قطعات اوليه”، جمع ‎شده و به عنوان سهم ارزش‎افزوده تعريف ‎مي‎‎‎شود.

۱۰ – مدارك مورد نياز جهت عودت اسناد اعتباري:
درخواست كتبي عودت اسناد اعتباري با ذكر شماره مجوزهاي مورد درخواست و در صورت وجود ابهام در مصرف مواد، دريافت فرم فهرست مصرف مواد اوليه و قطعات به‎كار رفته در توليد يك واحد محصول از مديريت صنايع و تكميل آن.
۱۱ – عودت‎پذيري اسناد اعتباري سپرده شده:
پس از اطمينان از مصرف اقلام وارداتي در جريان توليد، از طرف كارشناس صنايع، اسناد اعتباري، عودت داده مي‎شود..
۱۲- مدت زمان لازم براي عودت اسناد اعتباري سپرده شده، جهت واردات خودرو سواري:
بعد از ۵ سال از تاريخ ورود خودرو
۱۳ – وضعيت اسناد اعتباري سپرده شده بعد از پايان سه ماه قيد شده در نامه دريافت اسناد اعتباري و عدم استفاده از كل يا قسمتي از اقلام وارداتي جهت توليد:
اگر مقداري از اقلام وارداتي مصرف شده باشد و مابقي در شركت موجود باشد، يك نامه تمديد مهلت اسناد اعتباري جهت امور بازرگاني ارسال ‎مي‎‎‎شود و يك دورة سه ماهة ديگر، اسناد اعتباري مربوط به شمارة مجوز مربوطه تمديد خواهد شد. ولي اگر تمامي اقلام وارداتي موجود باشد، در صورت ارائه دليل قابل قبول مديريت صنايع، نامه تمديد اسناد اعتباري جهت امور بازرگاني ارسال خواهد شد.
۱۴ – چگونگي وصول اسناد اعتباري سپرده شده از طرف سازمان:
در صورتي‎كه براي مديريت صنايع، مصرف اقلام وارداتي اثبات نشود، نامه‎اي جهت وصول اسناد اعتباري، براي مديريت بازرگاني ارسال خواهد شد.
۱۵ – چگونگي تشخيص عدم مصرف اقلام وارداتي:
الف- چنانچه بعد از واردات مواد اوليه و شروع توليد، زمان شروع توليد به مديريت صنايع اعلام نشود.
ب- چنانچه توليد محصولات به تأييد كارشناس صنايع نرسد.
ج- پس از پايان مرحله توليد (ممكن است اقلام وارداتي يك مجوز كالا در چند مرحله توليد شود) وارائه آمار توليد به مديريت صنايع.
سرمايه گذاری بازرگاني
ورود كليه كالاهاي مجاز در منطقه آزاد به گشايش اعتبار نياز ندارد. اين كالاها در صورتي‎كه به منظور فروش به منطقه آورده شوند، مشمول پرداخت عوارض برمبناي تعرفه گمركي منطقه آزاد قشم خواهند بود. كالاها و تجهيزاتي كه به منظور فعاليت‎هاي صنعتي به منطقه وارد مي‎شوند از پرداخت عوارض گمركي معاف‎اند.
مدارك لازم جهت اخذ كارت بازرگاني:
۱- فتوکپی کارت پايان خدمت
۲- فتوكپي از سند اجاره يا مالكيت محل فعاليت
۳- عكس
۴- فتوكپي شناسنامه
۵- برگ عدم سوء پيشينه
ساير مدارك جهت جهت اخذ كارت بازرگاني براي اشخاص حقوقي
۱- گواهي ثبت دفتر از مركز ثبت سازمان
۲- فتوكپي اساسنامه شركت و شناسنامه مدير عامل و آگهي روزنامه رسمي
۳- مجوز سرمايه گذاری (صنعتي، خدماتي، بازرگاني)
مقررات فعاليت هاي تجاري
ورود كالا:
متقاضيان فعاليت بازرگاني ابتدا بايد مجوز فعاليت و كارت بازرگاني دريافت كنند.. كارت بازرگاني براي سه رشته فعاليت:
الف – تجاري
ب – خدماتي
ج – توليدي
داده ‎مي‎‎‎‎شود.
كالا يا از طريق دبي ويا به طور مستقيم از مبداء ترانزيت ‎مي‎‎‎‎شود. هم‎چنين، ممكن است كالا در بندرعباس ترانزيت ‎‎‎‎شده و بعد وارد قشم ‎‎‎گردد.
قبل از ورود كالا صاحب كالا، اقدام به دريافت مجوز ورود كالا به جزيره ‎مي‎‎‎‎نمايد و پس از تائيد و امضاي مجوز ورود كالا، اقدام به تشكيل پرونده ‎مي‎‎‎‎نمايد. در حين تشكيل پرونده، علي‎الحساب عوارض پرداختي مشخص و به تجار يا صاحبان كالا اعلام ‎مي‎‎‎‎گردد تا نسبت به پرداخت آن اقدام نمايند‎‎.‎‎‎‎
بعد از اين مرحله پرونده به سرويس ارزيابي ارسال و ارزياب پس از بازديد از كالاي وارد شده اقدام به مقايسة اظهار طرف در مجوز ورود كالا با نوع كالا ‎مي‎‎‎‎نمايد و پس از ثبت دقيق نوع كالا، اقدام به محاسبه دقيق عوارض ورود كالا ‎مي‎‎‎‎نمايد و طبق مجوز خروج ارزياب، از اسكله به انبار صاحب كالا حمل ‎مي‎‎‎‎شود. كالاهاي كانتينري كه از مبداء كشور سازنده به منطقــه آزاد وارد ‎مي‎‎‎‎شود، به وســيله تريلي از اسكله بندرعــباس (به دليل فقدان تسهيلات تخليه و جابجائي كانتينر در قشم) از طريق اسكله فجر به جزيره منتقل ‎مي‎‎‎‎شود. كانتينر پس از ورود به اسكله جهت تائيد پلمپ گمرك بندرعباس، به گمرك قشم هدايت ‎مي‎‎‎‎شود و پس از بررسي گمرك قشم و تأييد مدارك، اقدام به تشكيل پرونده، وصول عوارض و ترخيص ‎مي‎‎‎‎نمايد.
توجه: به‎زودي تسهيلات تخليه، حمل و جابجائي كانتينر در قشم ايجاد خواهد شد.
تسهيلات ورود كالا:
۱- به نمايندگي‎‎ها‎‎‎‎يي كه اقدام به وارد كردن كالا ‎مي‎‎‎‎نمايند ۱۰% تخفيف در عوارض تعلق ‎مي‎‎‎‎گيرد. ۲ – به كساني كه فاكتور خريد در كشور مبداء سازنده كالا دارند ۲۰% تخفيف در عوارض تعلق مي‎گيرد.
۳ – به تجاري كه كالاي خود را از طريق كانتينر وارد مي‎كنند، بطور معمول براي هر كانتينر ۴۰ فوتي مبلغ -/۲.۵۰۰.۰۰۰ ريال و براي كانتينر ۲۰ فوتي مبلغ -/۱.۵۰۰.۰۰۰ ريال تخفيف تعلق مي‎گيرد.
شماره گذاری وسايط نقليه
اشخاصي كه داراي كارت بازرگاني هستند از سازمان مجوز مي‎گيرند و در دوبي خودرو مورد نظر خود را خريداري مي‎كنند. خودرو به همراه گواهي پليس كه بايد به تأييد گمرك محل برسد، به انضمام فاكتور خريد توسط موتور لنج به بندر بهمن قشم منتقل مي‎شود و پس از انجام تشريفات مقرر و برخورداري از تسهيلات خاص هزينه خدماتي و گمركي، ازسوي مديريت بازرگاني پروانه خروج (شامل مشخصات مالك و وسيله نقليه براي خودروها) صادر مي‎گردد. دارنده مجوز به همراه سه برگ اوراق يادشده به اضافه بيمه نامه شخص ثالث، فيش بانكي عوارض شماره‎گذاري و عوارض ساليانه و بهاي پلاك خودرو به واحد شماره ‎گذاري مراجعه مي‎نمايد.
ويژگي شماره‎گذاري منطقه آزاد همانند بعضي از كشورهاي پيشرفته جهان، در اين است كه پلاك به شخص تعلق دارد نه به وسيله نقليه، برحسب تصميمات متخذه در زمينه ميزان دريافت هزينه گمركي و بندري، تسهيلات ويژه‎اي براي دارندگان خودرو منظور مي‎شود. كليه نقل و انتقالات انواع وسائط نقليه و شماره‎گذاري، توسط سازمان در واحد شماره‎گذاري انجام مي‎شود. پلاك سفيد براي خودروهاي شخصي و پلاك نارنجي مخصوص كرايه تعيين شده است.
حمل كالا
حمل كالابه دو طريق انجام مي‎شود:
۱ – هوايي
۲ – دريايي
واردات كالا يا در فرودگاه ترخيص شده و به مقصد ‎مي‎‎‎‎رود و يا به انبار گمرك وارد و پس از انجام تشريفات وارد بازار يا به مقصد فرستاده ‎مي‎‎‎‎شود‎‎.‎‎‎‎
حمل كالا به خارج از قشم (‌صادرات يا صادرات مجدد) از طريق دريايي و هوايي صورت ‎مي‎‎‎‎گيرد. از طريق هوايي با گرفتن مجوز و پرداخت عوارض، جنس ترخيص ‎مي‎‎‎‎شود. همچنين ترخيص كالا از طريق دريايي از مرز بندرعباس صورت مي‎گيرد.
نگهداري كالا:
كالاها در انبارهاي گمرك، انبارهاي شركت بازرگاني و انبارهاي خود صاحب كالا نگهداري ‎مي‎‎‎‎شوند‎‎.‎‎‎‎ دلايل ورود كالا به انبار گمرك:
۱- عدم تشكيل پرونده توسط صاحب كالا
۲- عدم حضور صاحب كالا جهت ترخيص
۳- بدهي تجار يا صاحب كارت و دارنده مجوز فعاليت، به سازمان
۴- عدم تطابق با مقررات استاندارد
۵- اختلاف بين اظهار طرف جهت درخواست كالا، با كالاي وارد شده
۶- كالاهاي ممنوعه‎‎

تخليه و بارگيري
شركت‎هاي خصوصي بار را از لنج روي اسكله تخليه ‎مي‎‎‎‎كنند سپس توسط مأموران ارزيابي اجناس روي اسكله ارزيابي ‎مي‎‎‎‎شود و توسط اتومبيل‎هاي شركت‎هاي حمل و نقل به مقصد حمل ‎مي‎‎‎‎شوند.
به‎منظور صادرات مجدد، پس از ارزيابي و پرداخت كل عوارض، كالا به‎وسيله لنج از طريق اسكله بهمن به خارج صادر ‎مي‎‎‎شود.
اشخاص حــقوقي (شركت‎ها) با مراجعه به مديريت صنايع از طريق آن اداره به مديريت بازرگاني معرفي و از طريق اين مديريت، مجوز كاپوتاژ دريافت مي‎نمايند.
اگر ورود كالا از تهران باشد مديريت بازرگاني نامه‎اي به دفتر تهران ‎مي‎‎‎‎دهد تا با آن‎ها همكاري لازم صورت پذيرد واگر از طريق بندرعباس باشد نامه‎اي به گمرك شهيد رجايي يا شهيد باهنر داده ‎مي‎‎‎‎شود واز اين طريق جنس خود را وارد قشم ‎مي‎‎‎‎نمايند.
عوارض كسب و كار
شركت‎هاي توليدي كه در قشم فعاليت مي‎كنند با گرفتن مجوز فعاليت از مديريت صنايع سازمان، توليدات خود را صادر و يا با داير كردن دفتر نمايندگي در خود قشم آن را عرضه مي‎كنند كه اين گونه نمايندگي‎ها از دادن هرگونه عوارض معاف‎اند. اما ساير مغازه‎ها و كسبه به منظور كسب و كار در قشم نياز به گرفتن پروانه كسب از شهرداري قشم دارند.
چگونگي صدور سند زمين‎هاي واگذاري
پس از پرداخت كل مبلغ زمين و پايان سفت‎كاري ساختمان، با درخواست خريداران زمين براي دريافت سند، به مركز ثبت سازمان معرفي و نسبت به صدور سند اقدام مي‎گردد.
امكان استفاده از تسهيلات بانكي
درحال حاضر بانك‎هاي فعال در جزيره بر اساس ضوابط و مقررات داخل كشور امكان پرداخت وام به متقاضيان را دارند.
شهرك‎هاي صنعتي
قشم در ساختار مناطق آزاد ايران، به عنوان يك قطب صنعتي در نظر گرفته شده و براساس طرح جامع توسعه جزيره كه به تصويب شوراي‎عالي مناطق آزاد رسيده است، چهار شهرك صنعتي در محدوده منطقه آزاد قشم تأسيس شده و در حال گسترش است:
• شهرك صنعتي تولا (پايگاه صنايع سبك و مياني):
اين شهرك با مساحت ۱۲۰۰ هكتار از خروجي شهر قشم (كيلومتر ۴ جاده درگهان) در امتداد ساحل شمالي شروع و تا حدود ۱۲ كيلومتري جاده قشم به طرف درگهان امتداد دارد.
پايگاه صنايع كوچك به عنوان قسمتي از اين شهرك در امتداد جنوبي جاده قشم درگهان به طول ۴ كيلومتر و عمق ۲۰۰ متر، پايگاه كابلي با مساحت تقريبي ۲۰ هكتار بعد از روستاي تولا و قسمت مركزي شهرك صنعتي با مساحت تقريبي ۲۰۰ هكتار از كل ۱۲۰۰ هكتار شهرك صنعتي تولا در فاز اول آماده شده است.
شبكه‎هاي فاضلاب، آب و برق و مخابرات و جاده هاي دسترسي بر پايه اصول مهندسي اجرا شده يا در دست اجرا مي‎باشد. در طراحي شهرك صنعتي تولا تمام اصول شهرك‎سازي در نظر گرفته شده است و در ورودي شهرك يك ميدان بزرگ و دو ميدان كوچك متصل به ميدان اصلي قرار دارد. در اطراف اين ميدان‎ها تمام امكانات رفاهي شامل ساختمان اداري، هتل، نمايشگاه عرضه توليدات، استاديوم ورزشي، كتابخانه و مسجد و … درنظر گرفته شده است. خيابان‎هاي دسترسي شهرك با عرض‎هاي ۲۲.۲۰.۱۶.۱۰ متري است.
الف – پايگاه صنايع كوچك:
قطعات زمين‎هاي تفكيكي اين بخش از شهرك، بين ۳۰۰ تا ۲۰۰۰ مترمربع متغير است. تعداد زيادي از اين قطعات با توجه به نزديكي آن به شهر قشم به متقاضيان بخش خدمات واگذار شده كه از جمله اين فعاليت‎ها مي‎توان به دفاتر خدمات پيمانكاري ساختمان و تأسيسات، آژانس‎هاي تاكسي تلفني، دفاتر فروش مصالح و … اشاره كرد. از جمله صنايع مستقر در اين پايگاه صنايع الكترونيك و كامپيوتر، پوشاك، كيف و كفش و … را مي‎توان نام برد.
با توجه به نزديكي شهر قشم، ارائه خدماتي نظير آب بهداشتي و فاضلاب در اين مجموعه، پس از راه‎اندازي شبكه‎هاي مربوطه در شهر قشم انجام خواهد شد و سرمايه گذاران فعال در اين پايگاه‎ها براي تأمين آب شرب و بهداشتي اقدام به تعبيه مخزن مي‎كنند جمع‎آوري فاضلاب نيز از طريق ساخت سپتيك تانك انجام خواهد شد. آماده‎سازي خيابان‎ها، احداث شبكه هوايي برق، روشنايي، فضاي سبز انجام پذيرفته يا در حال انجام است.
ب – پايگاه كابلي:
پايگاه كابلي شامل ۶۵ واحد توليدي، خدماتي با طرح يكسان است. هر واحد از دو بخش مسكوني (اداري و تجاري) و بخش توليدي يا انبار تشكيل مي‎شود.
سالن توليدات يا انبار به مساحت ۲۶۰ مترمربع (۲۴x 15) در پشت واحد و قسمت اداري – تجاري در طبقه همكف (قسمت جلو واحد)‌ و واحد مسكوني دوخوابه در طبقه اول (جمعاً به مساحت ۲۵۰ مترمربع) ‌واقع است.
ج – قسمت مركزي شهرك صنعتي تولا (۱۸۰ هكتار از ۱۲۰۰ هكتار):
اين پايگاه با مساحت بيش از ۱۸۰ هكتار در برگيرنده اكثر طرح‎هاي صنعتي در حال احداث يا در حال كار است. خيابان‎هاي اين پايگاه اجرا شده است و شبكه هوايي برق تكميل و فضاي سبز با كاشت نهال در پياده‎روها وجود دارد.
• شهرك صنعتي كاوه (صنايع سنگين فلزي)
اين شهرك در ساحل شمالي و در فاصله ۳۵ كيلومتري شهر قشم، به وسعت ۱۴۰۰ هكتار واقع شده است. بر اساس طرح جامع، صنايع سنگين فلزي در اين شهرك مستقر هستند. به طور كلي به دليل ويژگي‎هاي ذيل نيز اين محل جهت صنايع فلزي در نظر گرفته شده است:
الف: نزديكي به مخازن گاز منطقه گورزين و پالايشگاه آن.
ب : دسترسي به عمق زياد آب كه با ايجاد اسكله در طول محدوده، كشتي‎هاي بزرگ مي‎توانند پهلوگيري كنند.
ج : وضعيت مناسب مكانيك خاك اين محل براي صنايع سنگين فلزي.
د : نزديكي شهرك به پل خليج فارس و اسكله‎هاي بزرگ با آب‎خور زياد، كه حمل و نقل مواد اوليه، ماشين‎آلات و محصولات توليدي را آسان‎تر مي‎سازد و در نتيجه، ترابري زميني در جزيره به حداقل خواهد رسيد.
اين شهرك به منظور استقرار صنايع سنگين شيميايي و پتروشيمي در فاصله ۳۵ كيلومتري شهر قشم و در ساحل جنوبي در نظر گرفته شده است. اين شهرك در دشت بزرگ و مسطح مثلثي شكل واقع در شمال شرقي روستاي سوزا قراردارد.
سواحل اين منطقه داراي عمق زياد بوده و امكان پهلوگيري كشتي‎هايي تا ظرفيت بالاي دويست هزار تن را خواهد داشت.
به علت قرار گرفتن قشم در دهانه تنگه هرمز و با توجه به طوفان‎هاي موسمي شديد منطقه، ساخت اسكله در پايگاه سوزا نيازمند هزينه بسيار بالا و زمان اجراي چند ساله است و در صورت ساخت اسكله و احداث پل خليج فارس، جمهوري اسلامي ايران مي‎تواند به مهم‎ترين، مطمئن‎ترين، كوتاه‎ترين و ارزان‎ترين راه دسترسي به كشورهاي آسياي ميانه و تازه استقلال يافته تبديل شود.
• شهرك صنعتي الوند (شيب‎دراز) (پايگاه صنايع با تكنولوژي بالا):
اين شهرك در زميني به وسعت ۱۰۴۷ هكتار و در فاصله ۵ كيلومتري فرودگاه بين‎المللي قرار دارد. شهرك صنعتي الوند به منظور استقرار صنايع با تكنولوژي بالا طراحي شده است. اين نوع صنايع اصولاً نياز به حمل ونقل هوايي به منظور تأمين مواد اوليه و رفت‎وآمد كارشناسان خارجي دارند. نزديكي آن به فرودگاه و بيمارستان خليج فارس و ديگر امكانات اصلي به همين منظور است. اين شهرك بيشتر صنايع الكترونيكي والكتريكي را در برمي‎گيرد.
مرکز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم
الف : واحد ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی
ب : واحد املاک و اراضی
الف : واحد ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی سازمان منطقه آزاد قشم باستناد ماده ۲۲ و تبصره ذیل قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی و ضوابط مورد اشاره در ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی مستندات مواد ۱ الی ۲۲ ضوابط مدون مورد اشاره در قانون فوق مصوب سال سالهای ۱۳۷۲ و ۱۳۷۴ هیأت وزیران تشکیل و در منطقه آزاد قشم با ثبت اولین شرکت در تاریخ ( ۳۰/۰۲/۱۳۷۴ ) بطور رسمی و قانون از ۱۳۷۴ شروع به فعالیت نمود . اهم فعالیت های این واحد : ثبت شرکت های هفت گانه تجاری و غیر تجاری مورد اشاره در ماده ۲۰ قانون تجارت . ثبت شعبات داخلی و خارجی مورد اشاره ذیل بند ۸-۱ ماده ۱ از ضوابط ثبت شرکتها ، ثبت شرکتها و اشخاص حقوقی تبصره ذیل ماده ۶ ، ثبت علائم تجاری موضوع بند ۲-۳ ذیل ماده ۳ ضوابط فوق ، ثبت نام بازرگانان ، پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی ، و … می باشد بنابر مقررات مناطق آزاد تجاری و صنعتی و قوانین آمره تجاری حاکم بر ثبت اشخاص حقوقی کلیه اشخاص حقوقی با در خواست مکتوب و موافقت اولیه از واحد مربوط با اخذ مجوزات لازمه موضوع ماده ۱۱ قانون مناطق آزاد نسبت به ثبت شرکت / شعبات و موسسات اقدام می نمایید از دیگر اقدامات این مرکز ثبت و اقدام به انتشار کلیه در خواست های بعدی متقاضیان شامل تغیرات مربوط به افزایش سرمایه ، تغییر نام ، محل و مرکزیت شرکت ، موضوع ، اعضای هیئت مدیره ، صاحبان سهام ، و ثبت شعبات و دفاتر و غیره می باشد .
بنابر آمار موجود تاریخ نخستین شرکت ثبت شده در مورخه ۳۰/۰۲/۷۴ می باشد و تا این تاریخ تعداد ثبت شرکتها ۳۱۷۱ شرکت ، شعبات داخلی و خارجی ۲۰۲ ، ثبت مالکیتهای معنوی ۱۱۵ و ثبت مؤسسات ۸۸ مؤسسه در دفاتر و سیستم مرکز ثبت گردیده است .
گردش کار ثبت شرکتها : ۱- تعیین نام ( دبیر خانه مرکز ) – ۲- معرفی به واحد های سرمایه گذاری جهت اخذ مجوز فعالیت ( موضوع بند ۶ ذیل ماده ۷ ضوابط ثبت شرکتها – ۳- اقدام به افتتاح حساب در یکی از بانکهای قشم موضوع بند ۵ ذیل ماده ۷ ضوابط شرکتها ) گواهی بانک صرفا در شرکتهای سهامی خاص و عام و تعاونی اخذ می گردد – ۴- اخذ و تکمیل مدارک و مستندات تأسیس از مرکز شامل ( اوراق مربوط به اساسنامه ، اظهارنامه ، تقاضانامه ، صورتجلسات مؤسس و هیات مدیره ، ) – ۵- ارایه مدارک شناسایی افراد ذینفع در شرکت و مؤسسات – ۶- معرفی محل و مرکزیت اصلی شرکت به صورت قرارداد اجاره یا سند مالکیت / واگذاری ) ثبت شرکتهای تعاونی منوط به تأیید اداره تعاون شرکتهای تضامنی به تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد . ۶- بررسی و انطباق مدارک توسط مرکز ۷- واریز هزینه های مصوب ثبتی – ۸- ثبت دفاتر رسمی و سیستم جامع اطلاعاتی ۸ – اعلام به جراید رسمی و کثیر الانتشار جهت درج آگهی ۹- اخذ آگهی ها و انطباق با اصل اسناد موجود در مرکز و ارایه آن به متقاضیان .
ثبت شرکتهای با مشارکت خارجی : ثبت شرکتها اشخاص حقیقی با طی مراحل فوق در مرحله نهایی منوط به تأیید اداره اطلاعات با ارایه مستندات مربوط به پاسپورت اشخاص و در شرکتهایی که دارای سهامدار یا شریک خارجی می باشند علاوه بر موارد فوق منوط به تنظیم و تأیید اختیارنامه ثبت یا مشارکت در منطقه ، تأیید کلیه مدارک شرکت از مرجع ثبت اولیه با تأیید کنسولگری محل و ترجمه و تأیید مترجم رسمی می باشد .
از دیگر اقدامات و فرآیندهای مرکز شامل موارد ذیل :
۱- تأسیس و راه اندازی سیستم مکانیزه ثبتی و شرکتها ، مؤسسات و شعبات شرکتهای به ثبت رسیده .
۲- ثبت تأسیس و تغییرات و علائم تجاری شرکتها و مؤسسات و شعبات در قالب استاندارد مدیریت کیفیت .
۳- ورود اطلاعات مربوط به ثبت شرکتها و مؤسسات و شعبات ثبت شده و ارتباط با سیستم شبکه ای داخل کشور در حال حاضر با ورود روزانه اطلاعات صدور شناسه ملی از طریق پورتال ( پایگاه صدور شناسه ملی ) از مرکز صورت میگیرد .
۴- پاسخ به استعلامات ثبتی و بازداشت و رفع بازداشت نسبت به فرآیند ثبت شرکت بموجب در خواست مقام قضائی بصورت روزانه با تهیه و تصدیق کلیه مستندات مربوط به استعلامات مربوط به استعلامات در خواستی
۵- ارایه خدمات ثبتی تخصصی به سرمایه گذاران داخل و خارج از کشور ( بصورت حضوری ، تلفنی ، از طریق سیستم اطلاعاتی الکترونیکی ، مکاتبه ای )
۶- ثبت نام بازرگان و اشخاص حقیقی
۷- پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی
۸- ثباتی دفاتر اسناد رسمی بعد از ثبت اولیه بصورت روزانه و با اعمال تغییرات تمامی اطلاعات شرکتها ، شعبات و مؤسسات و علایم تجاری در دفاتر ثبت و بایگانی و تصدیق و تأیید میگردد.
ب : واحد ثبت املاک و اراضی مستقر در مرکز ثبت سازمان :
۱- صدور اسناد واگذاری ثبت اراضی جزیره با کاربر های مسکونی ، صنعتی و تجاری منطق با استاندارد مدیریت کیفیت .
۲- ثبت هر گونه نقل و انتقلات قطعی ، اسناد صادره طبق در خواست اشخاص حقیقی و حقوقی
۳- صدور اسناد تجمیعی نسبت به عرصه مجتمع های انبوه مسکونی .
۴- تنظیم و ثبت و صدور اسناد رهنی نسبت به املاک مورد ثبت جهت مشارکت بانکها . مؤسسات مالی و اعتباری
۵– بازداشت و رفع بازداشت مورد درخواست مراجع قضائی نسبت به اسناد صادره این مرکز .
۶- پاسخ به استعلامات واصله از مراجع ذیربط قضایی ، دولتی ، دفاتر اسناد رسمی و سایر مراجع ذیصلاح در خصوص امور ثبتی املاک و اراضی که بصورت روزانه انجام میگیرد .
گمرک منطقه آزاد قشم
مزایای گمرک منطقه آزاد قشم
• برخورداری از آرامش و روابط بین المللی کم تشنج و نیز رعایت تعهدات بین المللی
• برخورداری از ثبات داخلی و تمرکز سیاسی و ثبات در قوانین و مقررات
• برخورداری از اجماع نظر در زمینۀ هدف های ایجاد و گسترش مناطق آزاد ، و حمایت همه جانبۀ دولت
• برخورداری از موقعیت مکانی درست
• پذیرفتن هدفهای آزاد سازی اقتصادی و مالکیت خصوصی و ضرورت کاهش مداخلات دولتی در امور اقتصادی به لحاظ رعایت اصل عرضه و تقاضا در مبادلات اقتصادی
• حمایت از سرمایه گذاران خارجی ، حفاظت از تکنولوژی های پیشرفته و همسو و هماهنگ با فعالیت های اقتصادی در سطح جهانی
• برخورداری از انسجام و قدرت مدیریت متمرکز در منطقه آزاد و نیز برخورداری از یک سیستم اداری فاقد جنبه های بوروکراتیک در منطقه آزاد و رها ازدخالت های عوامل خارج از منطقه
• برخورداری از قوانین و مقررات گمرکی ساده و فاقد جنبه های دست و پاگیر در منطقه
• برخورداری از آزادی نقل و انتقال سرمایه و ارز در منطقه آزاد
• برخورداری از تأسیسات زیربنایی مناسب در منطقۀ آزاد و در صورت نیاز ، حمایت همه جانبۀ دولت برای ایجاد این گونه تأسیسات و پرهیز از سرمایه گذاری های بی مورد
• کفایت نیروی کار متخصص با بازده مناسب و داشتن آزادی نسبی در به کارگیری نیروی کار خارجی در منطقه آزاد
• برخورداری از قوانین کار همسو با الزامات اقتصاد آزاد در منطقه آزاد
• دسترسی به امکانات مالی و نقدینگی در منطقه آزاد
• افزایش توان تخلیه و بارگیری در اسکله های فعال و استقرار کارشناسان گمرکی
• گسترش امکانات و تأسیسات بندری در اسکله های فعال
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای رونق حمل کالای کانتینری و خروج از روشهای سنتی
• کاهش تعرفه های ترانزیتی
• ایجاد فضای مناسب برای دپوی کالا در مبادی های مجاز گمرکی
• ایجاد انبار های مناسب جهت نگهداری کالا ( انبارهای : سرد – مسقف – هانگار – روباز )
• ایجاد بستر مناسب نرم افزاری خدمات ارتباط با مشتری
• برقراری اتصال نرم افزاری گمرک به امور مالی منطقه و دریافت صورتحساب برای سرمایه گذاران
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای ورود کالاهای خریداری شده از مبداء ساخت آن و همچنین برای سرمایه گذاران گشایش کننده اعتبارات اسنادی از بانکهای منطقه
فرصت های سرمایه گذاری در اراضی سازمان در بندر شهید رجایی
• ساخت و بهره برداری از ترمینال های کانتینری به منظور عملیات ترانزیت ، استافینگ ، استریپ و نگهداری کانتینر پر و خالی
• ایجاد ترمینال های مخصوص صادرات – ترانزیت و سوآپ فرآورده های نفتی .
• انبارداری و نگهداری انواع کالاها به خصوص کالاهای صادراتی .
• ساخت سردخانه و نگهداری کالاهای فاسد شدنی و همچنین کارخانجات صنایع تبدیلی .
• بسط و توسعه صادرات مجدد
• احداث پارک لجستیک و توزیع کالا
• خدمات جانبی مورد نیاز حمل و نقل کشتیرانی
میزان سامانه ۱۰۰ هکتاری سازمان منطقه آزاد قشم در بندر شهید رجایی
• امکان ارتباط با شبکه حمل و نقل جاده ای کشور
• امکان ارتباط با شبکه راه آهن سراسری
• همجواری و امکان استفاده مستقیم و غیر مستقیم از تأسیسات و تجهیزات بندر شهید رجایی
• امکان استفاده از مزایای قانونی و معافیت های گمرکی مناطق ویژه اقتصادی در ترابری کالا
• شیب کم و عوارض طبیعی و مصنوعی اندک و در نتیجه سهولت در مسایل اجرایی
• مساحت قابل ملاحظه و امکان برخورداری از سطوح وسیع انبارهای باز و سرپوشیده
• نزدیکی به شهر بندر عباس ، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس ، کشتی سازی خلیج فارس و دیگر مراکز صنعتی و بازرگانی کلان کشور
• ایجاد زیر ساخت های لازم شامل : قطعه بندی اراضی ، ساخت راه های آسفالته ، تأمین و تکمیل تأسیسات آب و برق و تلفن ، اجرای کانالهای جمع آوری آبهای سطحی و راه اندازی سیستم روشنایی خیابانهای اصلی و فرعی داخلی
اداره کل غذا ، دارو و استاندارد قشم
تاریخچه ، توانایی و دامنه فعالیت
در راستای اجرای ماده ۴ قانون مقررات صادرات ، واردات و امور گمرکی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم در سال ۱۳۷۴ در ساختمانی به مساحت تقریبی ۱۰۰ متر مربع با یک واحد آزمایشگاه شیمی فعالیت خود را آغاز کرد . این آزمایشگاه عموما آزمون های مربوط به مواد آرایشی و بهداشتی را به عهده داشت و در واقع قدیمی ترین آزمایشگاه محسوب می شود .
همزمان با گسترش فعالیت های سازمان ، واحد نیز فعالیت های خود را افزایش داده و در سال ۱۳۷۶ با تجهیز آزمایشگاه میکروبیولوژی و استخدام کارشناس مربوطه ، با هدف کنترل میکروبی کالاهای وارداتی ، آغز به کار نمود .
با عنایت به ضرورت کنترل کیفی منابع مختلف آبی در سطح جزیره ، اعم از آب آشامیدنی و مصارف بهداشتی ، در سال ۱۳۷۷ آزمایشگاه آب و فاضلاب با استخدام کارشناس متخصص ، فعالیت خود را در این زمینه آغاز نمود . با توجه به اهمیت آب ، این مایه حیات ، پروژه مطالعاتی آب جزیره در ۶ فاز به انجام رسید و گزارشات مبسوط آن تهیه و ارائه گردید .
در اواخر سال ۱۳۷۷ با گسترش فعالیت های واحد و کمبود فضای لازم ، طرح گسترش ساختمان اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم به تصویب رسید و از اواخر همان سال به مورد اجرا در آمد . ساختمان مورد نظر در زمینی به مساحت ۵۰۰ متر مربع در دو طبقه با زیر بنایی حدود ۶۰۰ متر مربع تأسیس و در اسفند ۱۳۸۷ افتتاح گردید . با افتتاح ساختمان ، آزمایشگاههای موجود توسعه و آزمایشگاه مواد غذایی تجهیز و راه اندازی گردید .
از سال ۱۳۸۲ حسب تعهدات فیمابین سازمان منطقه آزاد قشم با وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، این واحد تمام سعی خود را جهت توسعه فعالیت ها و افزایش کیفیت خدمات خود نموده است . افزایش تنوع آزمایشگاه ها و راه اندازی آزمایشگاه های سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایکوتوکسین ها ، باقیمانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی ، مواد اولیه ( مورد استفاده در صنایع غذایی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی ) ، بسته بندی ظروف مواد غذایی ، برق الکترونیک ( لوازم برقی خانگی ) ، افزایش نیروی انسانی از جمله این فعالیت ها ست .
در حال حاضر اداره کل غذا ،دارو و استاندارد منطقه آزاد قشم دارای بخش های زیر می باشد .
• آزمایشگاه ها
• بازرسی و نمونه برداری
• نظارت ( صدور مجوزهای ورود و ترخیص )
• مالی
• اداری و امور دفتری
آزمایشگاهها
آزمایشگاه شیمی عمومی – آرایشی و بهداشتی
وظیفه این آزمایشگاه کنترل کیفی مواد آرایشی ، بهداشتی وارداتی می باشد .
آزمایشگاه آرایشی و بهداشتی قادر است کنترل کیفی کلیه مواد آرایشی ، بهداشتی از قبیل شامپو نرم کننده ، کرم و لوسیون ، ادکلن واسپری ، صابون ، مداد چشم ، خط چشم ، مداد لب ، ریمل ، رژ لب ، پن کیک ، سایه چشم ، لاک ناخن ، خمیر دندان ، انواع ژل مو … را انجام دهد .
آزمایشگاه شیمی عمومی در بخش شیمی عمومی ، شناسایی کیفی انواع پلیمر ، فلزات و مواد اولیه صنایع شیمیایی مورد بررسی قرار می گیرد . این بخش بیشتر به امور اظهار نامه های گمرکی ارسالی از گمرک ایران اختصاص دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – مواد غذایی ، آشامیدنی
کنترل کیفی انواع نوشیدنی ها و مواد غذایی شامل نوشابه و آبمیوه ، شکلات ، آدامس ، پفک ، چیپس ، غلات ، کمپو.ت و کنسرو ، خمیر مایه ، چای و … از جمله توانایی های این بخش می باشد .
آزمایشگاه میکرو بیولوژی
این آزمایشگاه توانایی انجام کلیه آزمایشات میکربیولوژی را در زمینه مواد آرایشی و بهداشتی ، غذایی و آشامیدنی را دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – آب و فاضلاب
کلیه آزمایشات مربوط به آب و فاضلاب در این بخش قابل انجام می باشند . این آزمایشگاه در راستای گسترش بهداشت در جزیره قشم ، امور مربوط به کنترل کیفی آب ( کلرسنجی ، نمونه برداری جهت آزمایشات میکروبی و شیمیایی آب ) را در سطح شهر و از نقاط مختلف شبکه توزیع آب شهری قشم به عهده داشته و بصورت برنامه منظم و زمانبندی شده بهداشت آب را کنترل می نماید . کنترل بهداشت آب شامل کلرسنجی از نقاط مختلف شبکه توزیع ، انجام آزمایشات میکروبیولوژی و شیمیایی کامل آب می باشد .
آزمایشگاه سم شناسی
کلیه آزمایشات مربوط به سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایکوتوکسین ، باقی مانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی با استفاده از دستگاههای پیشرفته ای همچون HPLC ، GC-Ms و اتمیک ابرزشن قابل انجام است .
آزمایشگاه بسته بندی مواد غذایی
کلیه آزمایشات مربوط به بسته بندی مواد غذایی که بصورت بسته بندی فلزی و شیشه ای است که شامل انواع بسته بندی های آبمیوه و نوشیدنی ، کنسرو و کمپوت ، ترشی ، روغن و … می باشد .
آزماشگاه برق و الکترونیک
این آزمایشگاه شامل سه آزمایشگاه سیم و کابل ، لوازم خانگی و یخچال می باشد که آزمون وسایل برقی نظیر یخچال و فریزر ، لباسشویی ، اتو ، آسیاب برقی ، مخلوط کن و … در محدوده توانایی های این آزمایشگاه می باشد .
آزمایشگاه شیمی – مواد اولیه
انجام آزمایشات عمومی مربوط به شناسایی کیفی و کمی ( تعیین در صد خلوص ) مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی مانند گلیسیرین ، اسید سیتریک و … در این آزمایشگاه صورت می پذیرد .
بازرسی و نمونه برداری
با توجه به پروانه بازرسی ملی
• نظارت ( بازرسی و نمونه برداری کالا ، بررسی و صدور مجوزهای ورود ، ترخیص کالا و همچنین پروانه مرتبط با کارخانجات تولیدی)
• صدور مجوز ورود ( ثبت سفارش ) و ترخیص و فروش اقلام مشمول ماده ۱۶ از قانون مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به سرزمین اصلی
• صدور مجوز ترخیص اقلام مشمول استاندارد ، بهداشت ، جهاد کشاورزی به جزیره
• صدور پروانه بهداشتی کارخانجات مشمول ماده ۱۶ مستقر در جزیره
• بازرسی و نمونه برداری کالا در گمرکات کل کشور
• بازرسی و نمونه برداری کالا کلیه کارخانجات سراسر کشور
دامنه فعالیت شرکت
• صدور پروانه بهداشتی کارخانجات مشمول ماده ۱۶ مستقر در جزیره
• انجام آزمایشات لازم بر روی نمونه های وارداتی و صادراتی جزیره و صدور گواهینامه صادراتی
• ارائه خدمات آزمایشگاهها به متقاضیان حقیقی و حقوقی
• برگزاری دوره های آموزشی مرتبط
• شرکت در تدوین استاندارد ملی ایران
• اقدامات لازم در خصوص اخذ مهر استاندارد برای واحدهای تولیدی در جزیره
• صدور گواهینامه استاندارد بهداشت برای واحد های توزیع کننده اقلام مشمول استاندارد و بهداشت

مراکز علمی و پژوهشی قشم
در سال ۱۳۷۲ با ورود سازمان منطقه آزاد قشم به این جزیره ، رشد و توسعه سرعت بیشتری گرفت و در پی آن شرایط اجتماعی قشم دستخوش تغییراتی شد . یکی از اهداف سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی ، توسعه ، عمران و آبادانی است . وقتی به توسعه می اندیشیم ، توسعه انسانی در اولویت قرار می گیرد ، زیرا توسعه انسانی چند وجهی است و امور فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و سایر موارد را نیز در بر می گیرد . شاید در دهه گذشته باور بر این بود که توسعه اقتصادی بر همه زوایای زندگی احاطه خواهد داشت ، ولی امروز توسعه منابع انسانی سرمایه اصلی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه است . در این میان ، توسعه بر عهده خواهند داشت و با این باور ، توسعه مراکز پژوهشی مانند مرکز بین المللی رشد قشم و فضاهای آموزش عالی در جزیره عجایب هفتگانه خلیج فارس ( قشم ) در دستور کار جدی قرار گرفت .
مراکز علمی و دانشگاهها در پاسخ به نیاز امروز کشورهای توسعه یافته عمدتاً دو محصول دارد یکی فارغ التحصیل و دومی دانشی که تولید می کند سطح این مراکز و موقعیت آن در دنیای امروز بستگی به ارزش محصولات تولید شده در بازار دارد .
چنانچه این مراکز بتوانند نقشی در مقیاس بین المللی برای کشور ایفا کنند . عملاً در مدار توسعه ملی قرار گرفته و می تواند نقش پیشتاز خود را در توسعه تعاملات بین المللی برای کشور ایفا کند . در طی سال های گذشته ، جز تعداد محدودی بقیه مراکز متمرکز و بسته دولتی اداره شده اند . لذا در جهان امروز عملاً نتوانسته اند در مدار توسعه علمی و تعاملات بین المللی قرار گیرند ، بلکه کیفیت تولیدات علمی آنان نسبت به گستردگی آنها در سراسر کشور ، عمدتاً جذب بازار جهانی شوند و امروزه نیز در برنامه ریزی توسعه ملی کشور تأکید بر حضور جدی این مراکز است که جایگاه برجسته ای را به خود اختصاص دهند .
مرکز بین المللی رشد قشم
مرکز رشد قشم، مرکزیست با مدیریت متخصصین حرفه ای که در منطقه آزاد قشم قرار گرفته و تحت نظارت و کنترل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران و سازمان منطقه آزاد قشم فعالیت می نماید و وظیفه اصلی آن کمک به ایجاد اشتغال و کارآفرینی توسط شرکت های فن آفرین دانش بنیان و شرکت های کوچک و متوسط(SME) که هدف اقتصادی آنها بر پایه علم و صنعت است، می باشد.
این مرکز به عنوان تنها مرکز بین المللی در سطح ایران دارای مجموعه کاملی از سرویسهای پشتیبانی برای پیشرفت فعالیتهای تجاری می¬ باشد و تمرکز آن بیشتر بر روی تجاری سازی یافته های پژوهشی، بازاریابی بین المللی یافته ها و صادرات است. همچنین با دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه گذاران داخلی و بین المللی در ارتباط بوده و از ویژگیهای منحصر به فرد آن ایجاد شبکه ای از انکوباتورها در محدوده مربوط به خود می باشد. مرکز بین المللی رشد قشم در سال ۱۳۸۴ در زمینی به مساحت ۱۳۶۵۰ متر مربع در دو ساختمان مجزا تاسیس گردید.

زمینه های پذیرش در مرکز بین المللی رشد قشم
در جزیره قشم بسترهای بالقوه ای برای توسعه و رشد کسب و کارهای کوچک ، متوسط و بزرگ وجود دارد.طبق ارزیابی های صورت گرفته قسمت های شناسایی شده ای که می توانند به متقاضیان جهت ایجاد فعالیت جدید کمک کرده یا موجب توسعه کسب و کار موجود گردند به شرح زیر می باشند:
• صنایع دریائی و وابسته
• اکوتوریسم
• نفت و گاز و انرژی
• زیست محیطی
• صنعت با تکیه بر صنایع سنگین
• هنر و معماری
اهداف مرکز
• ایجاد اشتغال و ثروت
• پرورش روحیه کارآفرینی در جامعه
• تجاری سازی فناوری
• ایجاد و افزایش رشد صنایع محلی
• فراهم نمودن فرصت های بازریابی برای تجاری سازی یافته های پژوهشی
• فراهم نمودن حمایت از کارآفرینی و خلاقیت پژوهشگران جوان
• توسعه تکنولوژی بازارپسند مبتنی بر محصول و فرایند
وظایف مرکز
• پشتیبانی مالی از شرکت های دانش بنیان مستقر در مرکز رشد
• ارائه پشتیبانی حقوقی به منظور تسهیل رشد شرکت های دانش بنیان
• ارائه خدمات و مشاوره جهت جذب ایده های جدید به بازار
• نظارت بر روند رشد شرکت های کوچک و متوسط و دانش بنیان و ارزیابی مستمرنتایج شرکت جهت بهبود عملکرد
• کنترل فعالیت شرکت های دانش بنیان جهت تحقق ایده های خود
• فراهم نمودن خدمات پیش انکوباتوری در صورت نیاز
ورودی های مرکز
• کلیه پژوهشگران و نوآوران فارغ التحصیل با هویت حقوقی مستقل که آماده ارائه طرح کسب و کار مناسب و ایجاد کار مبتنی بر دانش و فن هستند
• اولویت پذیرش با موسساتیست که دارای تیم کاری دانش آموخته و طرح تجاری مبتنی بر دانش هستند
• کلیه طرح هایی که در جزیره قشم و کشور ایران نیز اولویت دار محسوب می شوند مورد حمایت مرکز قرار خواهند گرفت
معیارهای ارزیابی
• ایده های نوآورانه برای کسب و کار
• ایده/طرح(محصول/خدمات)
• رزومه کامل گروه
• فن آوری مورد نیاز برای ایده/طرح
• سرمایه مورد نیاز برای اجرای کسب و کار
• نیاز بازار به محصول یا خدمات
• نرخ بازگشت سرمایه،آگاهی اعضاء از ساختار کسب و کار(رقبا، سرمایه گذاران، کانال های توزیع و غیره)
خدمات مرکز
مدت زمان حضور شرکتها در مرکز رشد محدود است و شرکت ها پس از گذشت این مدت زمان از مرکز رشد فارغ التحصیل می شوند. این زمان با توجه به ارزیابی مرکز رشد از عملکرد شرکت از ۱ سال تا ۳ سال می باشد. در طول استقرار در مرکز رشد، شرکت ها فرصت دارند تا از تسهیلات که مرکز به آنها اختصاص می دهد بهره مند گردند. شرکت های کوچک از این امکانات در طول استقرار ۶ تا ۹ ماهه در مرحله پیش رشدی بهره مند می گردند. این خدمات عبارتند از:
خدمات عمومی
• دفتر کاری
• امنیت و خدمات پشتیبانی
• کامپیوتر، پرینتر و دیگر دستگاه های جانبی
• تبلیغات و خدمات نمایشگاهی
• تایپ و کپی
• فکس
• تجهیزات اداری
• اتاق کنفرانس و جلسات
• خدمات سخت افزار، نرم افزار و خدمات آزمایشگاهی
• شبکه، اینترنت، خدمات میزبانی وب و ایمیل
• بانک نرم افزار و کتابخانه
خدمات آموزشی (کارگاه ها ،دوره های آموزشی و همایشها)
مرکز بین المللی رشد قشم دارای ۴ سالن برگزاری سمینارها و همایشها با ظرفیت های زیر می باشد:
• سالن کنفرانس ۱ ،۳۰ نفره
• سالن کنفرانس ۲، ۵۰ نفره
• سالن همایش ،۱۰۰ نفره
• تالار وحدت، ۴۸۰ نفره
همچنین این مرکز مجهز به ۳ کلاس استاندارد آموزشی و ۱ لابراتوار کامپیوتر برای برگزاری دوره های زیر می باشد:
• مدیریتی
• مالی و بازاریابی
• حقوقی
• مطالعات امکان سنجی
• بازاریابی
• طرح کسب و کار
• کارآفرینی
خدمات مشاوره
• امور مالی و حسابداری
• حقوقی
• تحقیقات بازار
• فنی و مهندسی
• طرح کسب و کار
• مالیات
• بیمه
• مدیریتی
• فن آوری
خدمات مالی
• خدمات محدود به وام
• کمک به جذب اعتبار و بودجه
موسسه آموزش عالی قشم
مؤسسه آموزش ‎عالي قشم وابسته به سازمان منطقه آزاد قشم با كسب مجوز از وزارت علوم، تحقيقات و فن‎آوري و با همكاري دانشگاه كارلتون كانادا اولين دوره آموزشي خود را در سال ۱۳۷۹ در مقطع كاشناسي ارشد در گرايش مديريت تحت عنوان Master of Business Administration MBA)) آغاز نمود كه همچنان ادامه دارد. اين دوره از مقبوليت جهاني برخوردار بوده و طي مدت دو سال در جزيره قشم برگزار مي‎شود.
از جمله شرايط ورود به دوره داشتن حداقل مدرك كارشناسي معتبر با معدل بالا در گرايش مديريت و قبولي در امتحان زبان انگليسي) Canadian Academic English Language CAEL) مي‎باشد. فارغ‎التحصيلان ساير گرايش‎ها نيز مي‎توانند در اين دوره شركت نمايند. ليكن بايستي متناسب با دروسي كه در دوره كارشناسي گذرانده‎اند، حداكثر تا هفت درس پيش نياز را اخذ نموده و در امتحان پاياني، موقعيت كسب نمايند.
اين دوره به طور كامل توسط استادان كانادايي و به زبان انگليسي به صورت Modular متشكل از ده درس برگزار مي‎شود. دانشجويان پس از گذراندن چهار درس در جزيره قشم، براي گذراندن دو درس و انجام تحقيقات به كانادا مي‎روند و سپس به قشم مراجعت نموده، چهار درس باقيمانده را مجدداً در جزيره قشم مي‎گذرانند.
از آنجا كه مخاطبين اصلي اين دوره، مديران شاغل در كشور مي‎باشند، زمان ارائه هر درس به گونه‎اي طراحي شده است كه دانشجويان به مدت دو هفته و به صورت تمام وقت در جزيره حضور پيدا كرده و يك درس را بگذرانند. زمان بين ارائه دو درس حدود شش هفته در نظر گرفته شده است تا دانشجويان بتوانند ضمن ادامه شغل خود آمادگي كامل را براي دريافت درس بعدي به دست آورند.
سایر مراكز دانشگاهي و علمی – تحقیقاتی
• مرکز بین المللی رشد قشم
• پارک زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم
• واحد تاکسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همکاری مشترک با دانشگاه کارلتون کانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

ویژگیهای زیست محیطی قشم
جزیره باریک و بلند قشم که در امتداد ساحل از شرق به غرب کشیده شده است تنگه هرمز را به دو بخش شمالی باریک و کم عمق و بخش جنوبی آن که عمیق و نسبتاً پهن است تقسیم می کند . تردد کشتی های بزرگ در بخش جنوبی قشم صورت می گیرد .
رودخانه های مهران ، کل ، شور ، شیرین و میناب سالیانه سیلاب های فراوانی به تنگه هرمز می ریزند . جریان دریایی شدید آب در اثر جذر و مد دائمی در تنگه هرمز وضعیت زیست محیطی ویژه ای را در این منطقه پدید آورده است .گل و لای همراه سیلاب این رودخانه ها که همه در ساحل شمال قشم به دریا می ریزند جزایر متعدد کوچک و بزرگ رسوبی به وجود آورده اند که سطح همه آنها از جنگلهای همیشه سبز حرا پوشیده شده است . وسیع ترین جنگل های حرای کشور در حد فاصل قشم و سرزمین اصلی قرار گرفته است .
دریا و سواحل پیرامون قشم بسیار متنوع هستند . عمق متفاوت دریا ، مسیر حرکت و گردش آب و وارد شدن آب رودخانه ها موجب شده در اطراف قشم زیست گاه های گوناگونی بوجود آید . انواع سواحل ماسه ای ، صخره ای ، جنگلی ، گلی و بین جذر و مدی که هر یک زیست گاه گیاهان و جانوران متفاوت و متنوعی هستند تنوع زیستی کم نظیری در این حوالی به وجود آورده اند .
آبسنگ های مرجانی اطراف قشم برای غواصان کشور و معدودی از غواصان جهان از جذابیت بالایی برخوردار است .انواع لاک پشت های غول پیکر دریایی که در سراسر جهان از جمعیت آنها کاسته شده است ، در آب های اطراف قشم به وفور زندگی می کنند . سواحل قشم برای تماشای لاک پشت های دریایی مناسب ترین مکان به شمار می رود . از فراز سواحل صخره ای قشم در یک زمان کوتاه می توان چندین لاک پشت دریایی را مشاده نمود که با آسودگی خیال مشغول تغذیه و غوطه وری در آب هستند .
مشاهده زیر آب های تنگه هرمز با عینک های مخصصوص ارزان قیمت از سرگرم کننده ترین و آموزنده ترین ورزش ها است . این ورزش که سال ها است در جهان به عنوان یکی از مفرح ترین و شادی بخش ترین سرگرمی ها متداول شده است در کشور خودمان در آغاز راه است . در صورتی که مردم کشورمان از زیبایی های شگفت انگیز زیر آب های خلیج فارس آگاه شوند و سهولت کار تماشای آن نیز دریابند بی تردید این ورزش گسترش بیشتری … در کشور پیدا خواهد نمود . در تماشای زیر آب های خلیج فارس و مخصوصاً آب های پیرامون قشم به فاصله هر متر انسان با گونه جدیدی رو به رو می شود .
جنگل های دریایی حرا با وسعت صد هزار هکتار ، سواحل قشم به طول دویست و پنجاه کیلو متر ، دشت های ساحلی و کوه های صخره ای قشم زیستگاه بیش از یکصد و پنجاه نوع پرنده است که مخصوصاً در فصل پاییز و زمستان جمعیت آنها افزایش می یابد و به صدها هزار پرنده بالغ می شود . مشاهده گله های بزرگ فلامینگو ، پرستوی دریایی انواع کاکایی ها و بسیاری از پرندگان نادر و کمیاب جهان ( مانند شاهین کبود ، پلیکان پا خاکستری ، حواصیل سبز ، عقاب ماهیگیر و انواع گوناگون بازها و شاهین ها ) در قشم به آسانی ممکن است . قشم از نظر تنوع و تراکم پرندگان در جهان بی نظیر شناخته شده است .
خزندگان قشم از تنوع بسیار بالایی بر خوردارند . با مطالعاتی که اخیراً انجام شده و با همکاری دانشگاه بر کلی صورت می گیرد ثابت شده است که جزیره قشم از نظر خزنده در جهان ممتاز است .
جنگل های حرای قشم از طرف سازمان ملل و چندین مرکز جهانی پرنده شناسی به عنوان میراث طبیعی جهانی – ذخیره گاه زیستکره انتخاب شده است . جنگل های وسیع و نیمه شناور حرا که در آب های شور دریا به صورتی سر سبز و شاداب رشد کرده اند و بازی دل انگیزی با هر جزر و مد دریا دارند هر بیننده ای را شگفت زده می کنند . مشاهده این جنگل وسیع و انبوه با حضور ده ها هزار پرنده به رنگ ها و شکل های گوناگون در نخستین وهله باور نکردنی است . بازدید کنندگانی که سوار بر قایق از آبراهه های پیچ در پیچ بین این جنگلها می گذرند تصویر های بی نظیری در خاطرشان ثبت می شود که هرگز فراموش نخواهند شد .کوه های قشم شکل کاملاً ویژه ای دارند . این کوه ها از لایه های رسوبی افقی و کاملاً موازی تشکیل شده اند . و پیگیری لایه های مختلف کوه در سراسر جزیره ممکن است . تنها در دو نقطه به دلیل حضور گنبد های نمک ترتیب و شکل قرار گرفتن لایه ها از حالت افقی خارج شده است .فرسایش لایه های کوه در اثر باد و باران و امواج دریا اشکال و تندیس های طبیعی بسیار جالبی به وجود آورده است . هزاران مجسمه نیمه تمام جانوران و موجودات خیالی در سراسر دره ها و کوهستان های قشم با ابعاد بزرگ و کوچک دیده می شوند .
گنبد های نمک قشم دارای چشمه ها ، غاره ها و دریاچه های نمکی متعددی است . در غارهای نمک . کوه نمکدان – قندیل های بلور نمک سراسر سقف غار را پوشانده و منظره بدیعی به وجود آورده است .قشم و آب های پیرامون آن به راستی سرشار از شگفتی است .
صنایع دستی
جزیره زیبای قشم در طول تاریخ سرشار از فراز و فرود خود ، صحنه مبارزه با مشکلات و عرصه خلاقیت مردمانی سخت کوش بوده است که به اعتبار کارو کوشش و گوهر تلاش ، همواره سرزمین خود را به مرکزی پر رونق برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی منطقه تبدیل کرده و چون مرواریدی ارزشمند در دل آب های نیلگون خلیج همیشه فارس پایدار برقرار نگه داشته اند . ایجاد چنین موقعیت ممتازی و حفظ آن در طول زندگی نسل های پیاپی مرهون نقش آفرینی و تأثیرگذاری صنعتگران چیره دست و خلاق بوده که توانسته اند قشم را از نظر صنعت و هنر در شمار جزایر تجاری و پررونق قرار دهند و در زمینه صنایع دستی ، رشته های مختلف و متنوعی را در اعماق روستاهای بکر و غنی با فرهنگی اصیل مطرح سازند .
انواع صنایع دستی جزیره قشم عبارتند از : خوس دوزی و شک بافی ، حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما ، ماکت سازی لنج ، توربافی ، گرگوربافی ، ساخت زینت آلات با صدف ، تندیس های دریایی ، برقع سازی ، پارچه بافی ، ساخت ساز سنتی عود ، دست ساخته های چوبی ، آهنگری سنتی ، قلاب بافی و عروسک سازی .متاسفانه این مجموعه ارزشمند تا کنون به دلایل عدیده سهم و نقشی به سزا در مبادلات اقتصادی مردم جزیره نداشته و عمدتاً در حد مصارف محلی و خانگی بومیان ساخته و پرداخته شده اند .
سازمان منطقه آزاد قشم با اعتقاد به تأثیر مثبتی که فعالیت های تولیدی صنایع دستی در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مردمان جزیره دارد و تأثیری که بر تسهیل روند خود باوری و نشاط روحی آنها می گذارد و طبعاً زمینه ساز رشد ، شکوفایی و تقویت مبانی خلاقیت شده و سر آغاز تحول و نگرشی جدی و جدید به موضوع تولید در متن خانواده خواهدشد ، از آغاز سال جاری با برنامه ریزی لازم به ترویج و توسعه فعالیت های صنایع دستی همت گماشته و انشاءالله نتایج پر ثمر آن در سال های آینده قابل مشاهد و ارزیابی خواهد بود .
حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما
این قبیل فعالیت ها کما بیش در بین مردمان ساکن درجوار نخلستان ها رایج بوده و آنها برخی از لوازم کاربردی زندگی خود را با استفاده از اشیاء ساخته شده از برگ و سیس خرما تولید می کنند که عمدتاً دست آورد زنان زحمتکش روستا است . برخی از این تولیدات عبارتند از : تک ( نوعی زیر انداز حصیری ) ، تولک ( نوعی سبد دسته دار برای حمل علوفه و ماهی ) ، کتل ( نوعی زنبیل ) ، سوند ( نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا ) ، قفس ( برای نگهداری مرغ ) انواع طناب ، کلاهک آباژور و … در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی و ارتقاء مهارت بافندگان ، تولید این قبیل دست ساخته ها با هدف تأمین نیازهای سایر مناطق ، اصلاح و گسترش یابد .
ساخت و ساز سنتی عود
عود ( یا بربط ) ، این ساز خوش نوای ایرانی که در بین ساکنین کشورهای جنوبی خلیج فارس نیز مشتاقان فراوانی دارد ، در جزیره قشم امروزه به تعدادی محدود توسط یکی از هنرمندان مشهور محلی به نام محمد رفیع اشعری تولید می شود .
سازمان منطقه آزاد قشم با حمایت و تشویق این هنرمند خود ساخته ، از طریق انتقال کارگاه کوچک خانگی وی به محلی مناسب تر و وسیع تر ، ارتقاء کیفیت و افزایش کمیت تولید با استفاده از مواد اولیه مرغوب ، طراحی و ساخت ابزار کار و تجهیزات مورد نیاز ظرفیت سازی برای پذیرش هنرجویان علاقه مند به فراگیری فنون ساخت و ساز و… گام های اساسی بر داشته و بستری مناسب برای ترویج و توسعه این صنعت دستی را فراهم نموده است . امید است در آینده بسیار نزدیک ، عودهای ساخت جزیره قشم نه تنها جوابگوی تقاضای فراوان داخلی باشد بلکه به عنوان یکی از اقلام صادراتی جزیره به شمار آید .
صنایع دستی دریایی
در این گروه به طیف وسیعی از تولیدات باید اشاره کرد که با استفاده از موقعیت جغرافیایی جزیره ساخته و پرداخته شده و از مزیت های آن به شمار می رود . ساخت زینت آلات از صدف و سایر بقایای آبزیان از جمله صنایع دستی دریایی جزیره قشم است که در گونه های مختلف دستبند ، گردنبند ، انگشتر ، گوشواره ، تابلو ، آویز و … عرضه می شود . ساخت تندیس های زیبا در اشکال بدیع با استفاده از مرجان ها و سنگ های موجود در سواحل جزیره که هر یک محصولی بی نظیر و منحصر به فرد هستند و نیز تاکسیدر می انواع آبزیان برای استفاده در تزئینات داخلی ساختمان ها و …از دیگر زمینه های فعالیت تحت حمایت طرح ترویج و توسعه صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم است .
رودوزی های سنتی
استان هرمزگان از مراکز عمده زردوزی کشور محسوب می شود به طوری که کمتر خانواده ای را می توان یافت که زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند . آنها در منزل به دلخواه خود به تولید اشتغال دارند و شلوار های محلی مورد مصرف خویش را با هنر خود تکمیل می کنند . در صورتی که لازم باشد بیش از نیاز شخص تولید کننده می باید قبلاً سفارش آن را از مشتری دریافت کرده باشند . قشم از این قاعده مستثنی نبوده و سوزن دوزی ها و رودوزی های سنتی زنان بومی جزیره قشم از کیفیت مطلوب بر خوردار و مهارت صنعتگران هنرمند آن را حکایت می کند علاوه بر این خوس دوزی با طرح ها و تقش های متنوع بر روی پارچه توری ریز بافت که به عنوان روسری کاربرد می یابد از دست آوردهای بسیار زیبای این هنر در جزیره محسوب شده از رونق خوبی برخوردار است .
تشک بافی را هم با طرح های مشهور آن که به صورت نواری با پهنای ۶ میلی متر تا پنج سانتی متربه طرز پیچیده و ماهرانه ای توسط زنان خانه دار بافته می شود باید به فهرست هنرهای دستی رایج در جزیره افزود که آن هم زینت بخش شلوارهای محلی شده جلوه و زیبایی طرح تلفیقی دمپای شلوارها را دو چندان می نماید. این قطعات به قدری زیبا و جذاب هستند که می توانند در تکمیل لباس های زینتی زنان سایر نقاط کشور و حتی دنیا به کار آیند . علاوه بر آن ، می توانند زینت بخش انواع کوسن ، جلد عینک ، کیف ، رو مبلی ، پرده ، کلاهک آباژور باشند . به همین جهت در طرح ترویج و توسعه صنایع دستی ، سازمان منطقه آزاد قشم بدین مهم توجه لازم مبذول داشته و با اقداماتی که در دست اجرا است به زودی محصولات تکمیلی با در نظر گرفتن جنبه های کاربردی در سایر نقاط ، از دسترنج زنان بومی جزیره قشم روانه بازارهای مصرف داخلی و حتی خارجی خواهد شد .
ماکت سازی لنج
جزیره قشم از دیر باز به صورت یکی از مراکز عمده اصلی ساخت لنج محسوب شده و بر پیشینه صنعتی آن نام و خاطره بسیاری از صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز چوب های زیبا و مقاوم مورد مصرف در ساخت لنج هم توانسته است نظر جوانان جزیره را به خود جلب کند و ساخت ماکت از لنج یکی از هنرهای رایج در بین آنان به شمار می رود که تا کنون جنبه خود مصرفی داشته یا حداکثر به بازار محلی و مردمان جزیره عرضه شده است . در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی لازم ، جوانان محلی مستعد و علاقه مند به ساخت ماکت های لنج بتوانند با اصول طراحی و رعایت تناسب و بهبود کیفیت ابزار های مورد مصرف آشنا شوند و نهایتاً ماکت هایی تولید کنند که بتواند در صحنه رقابت در بازار های داخلی و خارجی گوی سبقت را از دیگر صنعتگران هنرمند این رشته برباید.
دست ساخته های چوبی
وجود چوب های دور ریز کارگاه های لنج سازی ، علاوه بر رونق بخشیدن به تولید ماکت های لنج ، برخی هنرمندان خلاق قشمی ( از جمله استاد معروف این رشته علی سرودی گلستانی ) را به خلق آثار بدیعی از چوب واداشته که جذابیت آن بیشتر به دلیل شکل های ابتدایی آن است . دمپایی های چوبی ( کپکاپ ) ، ماکت ماهی در ابعاد و انواع مختلف ، تسبیح ، دستبند ، انواع عصا که دسته های آن به شکل های مختلف طراحی شده و … از این قبیل تولیدات است که بی تردید مورد توجه هر گردشگر تازه وارد به جزیره قرار خواهد گرفت .
برقع سازی
برقع ( یا برکه ) نوع پوشش و یا حجاب زنانه است که از گذشته های دور در اکثر روستا های جزیره برای محافظ پوست صورت از گزند تابش شدید نور خورشید مورد استفاده بوده و در عین حال گونه ای زینت محلی نیز بوده است و به همین جهت در شکل های متنوعی طراحی و اجراء می شود در تولید برقع ها که به طور معمول از پارچه تیره ای به نام “شیله” ساخته می شود قسمت ایستای روی بینی و دو کناره آن به وسیله چوب درخت خرما ( که در میان پارچه قرار می گیرد ) به وجود می آمد و برای نگه داشتن برقع بر روی چهره از بندهایی استفاده می شود که به پشت سر بسته می شود و عمدتاً از نورهای بافته شده زردوزی تشکیل شده است .
متفرقه
بافت تور های مستحکم ماهیگیری که نیاز به دقت و حوصله فراوان دارد ، ساخت گرگور ( که نوعی دام ماهیگیری به روش سنتی است و به شکل یک قفس نیمکره از سیم های بافته شده در هم تشکیل می شود و به وفور و در اندازه های مختلف در کنار اسکله های صیادی در جزیره تولید می شود ) از دیگر رشته های صنایع دستی رایج در جزیره قشم به حساب می آید که به نوبه خود حاصل هنر دست و صبر دل صنعتگران صبور جزیره است .
دیدنی های جزیره
غارهای خربس
به فاصله ۱۰ کلیومتر از شهر قشم ( در جاده مجاور ساحل جنوبی ) غارهای خربس بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشتی میانکاسه قرار گرفته است . خربس از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه ها از حفره سنگ ها به وجود آمده . عمر غار بسیار طولانی است . اما در دوره های پیش از اسلام با افزودن بر وسعت غار بر بخش های تالار و دهلیزهای انشعابی به احتمال زیاد از آن برای پناهگاه کودکان ، زنان و سالخوردگان به هنگام یورش دشمن استفاده می شده . دشت میانکاسه خربس دارای گورهای کهن نیز هست .
قلعه های تاریخی
در مجموعه شهر ساحلی لافت ، قلعه نادری با ویژگی های قلعه های ایرانی ، در جوار چاه های تلا ( طلا ) از دژهای مستحکم دفاعی جزیره قشم بوده است . این قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازی آن توسط کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور به زودی شروع خواهد شد . از دیگر قلعه های تاریخی جزیره قشم قلعه پرتغالی ها ( در کناره ساحل دریایی شهر قشم ) است . قلعه تاریخی شهر قشم به هزینه بنیاد گلبنگیان ( پرتغال ) به عنوان نشان دوستی دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت یک مرکز تاریخی فرهنگی فعالیت خواهد کرد .

آبگیرها
در قشم آب شیرین برای نوشیدن انسان و حیوان و نیز رویش گیاه ارزش حیاتی دارد . از قدیم با ساختن سد در تنگه ها آب های شیرین فصل بارانی را جمع آوری و به تدریج به مصرف شرب و کشت می رسانده اند . از سد های دیدنی و تاریخی قشم یکی سد پی پشت است . در مدخل تنگه ، تأسیسات تقسیم آب آن که حداقل از دوره ساسانی است و هنوز هم در عمل شیوه ای محسوب می شود به چشم می خورد . در سال های اخیر در پشت سد ماهی کپور ریخته اند که تکثیر هم شده و گاه مردم به ماهیگیری در آن می پردازند .دیگر آبگیر دیدنی جزیره قشم سد گوران است در کنار روستایی به همین نام ، کارشناسان میراث فرهنگی تأکید دارند که پر و پی اولیه سد از دوره همخامنشی و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است . روستای گوران ( گبران = زرتشتیان ) از روستاهای کهن قشم به شمار می رود .
مسجدها
در قشم ، از سال های اولیه هجری قمری مسجدهایی موجود است که قدیمی ترین آن مسجد شیخ برخ در روستای کوشه است که یکبار بر اثر زلزله ویران شده اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازی کرده اند . در جوار مسجد شیخ برخ ، زیارت شیخ برخ با گنبد ویژه هشت گوش قرار دارد . سنگ گورهای بسیار کهن از سده های اول هجری در گورستان مجاور شیخ برخ وجود دارد . از دیگر مسجدهای قشم می توان مسجد قبا ، مسجد رمچاه و مسجد لافت را نام برد .
کوه های قشم
بی شک در دوران های قبل از تاریخ ، آنچه امروز جزیره قشم خوانده می شود در زیر آب های خلیج همیشه فارس قرار داشته است . اما بر اثر تحولات دورانی ، سطح آب فرو کش کرده و بخش های بر آمده زیر دریایی به صورت جزیره در آمده اند . در این جزایر – از جمله قشم – کوه های کم ارتفاع فروان است . سطح این کوه ها را لایه های مرجانی ، اسفنجی و دو کفه ای ها پوشانده اند که خود موجب حفاظت خاک های نرم شیست و مارن نیز سطح مرجانی شده است. با وجود این، بادها، باران ها و طوفان های باران زا که تقریبا موازی و با زاویه کمی از زمین می وزند باعث فرسایش تنه کو هها و فرو ریختن پوشش های مرجانی شده اند. در اثر این فعل و انفعال طبیعی نمادها و تندیس های دیدنی و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده که از همین حیث نیز جزیره قشم و جزایر اطراف آن از دیگر جزایر خلیج فارس ممتاز و به راستی استثنایی است.
کوه نمک
بخشی از کوههای جزیره قشم بدلیل انباشتگی آب دریا در گسل های عمیق و ضمن رسوب نمک، تبدیل به کوهها و غارهای نمکی شده اند. کوه نمکدان در جنوب غرب جزیره با دیگر معادن نمک و غارهای نمکی جزیره از یک جنس هستند. بلورهای نمک و جریان آب نمک آلود منظر دلپذیری به غارهای نمکی جزیره قشم بخشیده اند.
شاه شهید
از بقاع متبرکه است که توسط منطقه آزاد قشم بازسازی شده و صحن و فضای آن گسترش یافته است. زیارتگاه شاه شهید در جوار غارهای خربس قرار دارد. مردم بومی جزیره درباره شاه شهید داستان های دل انگیزی می گویند.
درخت انجیر معابد
از رستنی های شگفت انگیز مناطق حاره، مخصوصا جزایر خلیج فارس، درخت همیشه سبز لور ( معروف به انجیر معابد ) است که تاجی بسیار بزرگ با ریشه های هوایی متعدد دارد و میوه رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراکی است. یکی از زیباترین این درختان در روستای ” تم سنیتی” منطقه توریان قرار دارد و در نزدیکی آن بقعه ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام ” زیارت پیر” واقع شده است.
جنگل دریایی حرا
گونه حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا (Avicennia Marina) منسوب است. درختچه ای است در اندازه های متفاوت ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختیاست ” آب شورزی” که به هنگام مد دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود و با خاصیت تصفیه ای که در پوست آن تعبیه شده است. بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می کند. در تنگه خوران بین جزیره قشم و بخشی از ساحل استان هرمزگان. جنگل دریایی حرا در گستره ای معادل ۹۰۰۰ هکتار پدیده آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار و زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری به شمار می رود.منطقه حفاظت شده حرا عنوان”ذخیره گاه زیستکره جهانی” را دارد.
چاه های تلا(طلا)
در لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه های چاه آب فراوانی به چشم می خورد که مردم سخت کوش این منطقه با زحمت زیاد در دل سنگهای شیستی کفه انتهای محوطه حفر کرده اند. تل مشرف بر این چاه ها با سطح سنگی مرجانی، آب باران را به محل گودال چاه ها هدایت می کند و چون کفه چاهها به لایه های گچی ختم شده است. آب برای مدتی طولانی، نسبتا سالم و خنک در آن باقی می ماند. می گویند تعداد این چاه ها به تعداد ایام سال کبیسه ۳۶۶ حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه یکی از آنها را باز و از آن استفاده می کرده اند. بعضی به غلط و به دلیل ارزش بسیار آب در جزیره این واژه را طلا می نویسند و می گویند. در حالی که صحیح آن تلا(=تل آب، به معنی آب برگرفته از شیب تل)است.
جزایر مرجانی
یکی از منحصر به فردترین مجموعه های مرجانی دنیا در خلیج فارس واقع شده که کامل ترین و زنده ترین نوع آن در آبهای جزیره قشم است.تصویربرداریهای انجام شده در اعماق آب از این ابسنگ های کم نظیر که در لابه لای آنها انواع آبزیان شگفت انگیز و ماهی های رنگارنگ در شکل ها و اندازه ها و رنگهای بدیع در حرکت اند نشان می دهد که آب های پیرامون قشم (به ویژه در ساحل جزیره هنگام و ساحل جزیره لارک) از ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه برخوردار است.
دیگر جاذبه های سیاحتی قشم
•بیش از ۵۲ گونه پرنده ساکن یا مهاجر کمیاب( به ویژه در فصل زمستان)
•کیلومترها دهلیز زیرزمینی که از روستای زینبی آغاز شده به طرف جنوب ادامه می یابد.
•ساحل لاک پشتهای عظیم دریایی در جنوب آبهای جزیره
•نخلستانهای پر دامنه در منطقه دیرستان
•منظره غروب خورشید از اسکله درگهان و ساحل لافت
•معماری سنتی جزیره، که برجسته ترین نمونه آن را در روستای لافت می توان مشاهده کرد.
•کارگاه لنج سازی و کشتی های زیبایی که توسط صنعتگران محلی ساخته می شود.
•مدرسه تاریخی کمالیه ( در روستای بند حاج علی(
•کیلومترها ساحل بکر و پاکیزه